بازتاب شهادت شریعتی در ایران

به دنبال انتشار خبر شهادت شریعتی از فردای ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ موجی از اعتراض هم دردی و تنش به شکل خود جوش در تهران و شهرستانها به راه افتاد. کانون اصلی انتشار خبر شهادت شریعتی  مسجد ارگ بود که در آنجا مراسمی به مناسبت مرگ پدر حجه الاسلام معادیخواه در ۳۱ خرداد برگزار  بود، با اعلان خبر شهادت دکتر شریعتی توسط واعظ مجلس، این مراسم به یک تظاهرات ضد رژیم تبدیل شد و به زد و خوردی وسیع با نیروهای انتظامی منجر شد و دستگیری‌هایی را به دنبال داشت(به نقل از اسناد ساواک ص ۴۷)*.از سوی دیگر خبر شهادت شریعتی محیط‌های دانشجویی تهران و شهرستان‌ها را نیز متشنج کرد. در جلد سوم کتاب «شریعتی به روایت اسناد ساواک» گزارشی مبسوط از این فضای ملتهب دانشجویی منعکس شده است. نقطه مرکزی این تظاهرات دانشجویی، دانشکده فنی (به نقل از اسناد ساواک ص۴۸)و دانشکده‌های علوم و علوم پایه پزشکی دانشگاه تهران است(به نقل از اسناد ساواک ص۴۹) که طی این گزارش دانشجویان با دادن شعارهای «درود بر شهید علی شریعتی»، «اتحاد مبارزه پیروزی»، « دشمنت را می‌‌کشیم قاتلت را می‌کشیم» و… با شکستن شیشه‌های دانشگاه مراتب اعتراض خود را به مرگ مشکوک شریعتی اعلام کردند. دانشکده‌های علم و صنعت، مراکز عالی آموزشی سازمان کرج، دانشگاه آریامهر و دانشسرای فنی بابل از جمله دانشگاه‌های سوگوار بودند.

علاوه بر محیط های دانشجویی در سطح شهر مجالس سوگ مخفی متعددی با ابتکارات شخصی برگزار می‌شود: ( به عنوان مثال: برگزاری مجلس ختم در خیابان خیام . ص۲۱۴)

تهران زندان قصر؛ ۷ تیرماه ۱۳۵۶.زندانیان سیاسی نیز پس از شنیدن خبر شهادت به سوگ نشستند، ۷۵ نفر از زندانیان سیاسی زندان قصر بندهای ۱،۷،۸ به قصد برگزاری مراسم سوگ مبادرت به پخت حلوا کردند اما از سوی مأمورین زندان حلوای پخته شده از آنها اخذ می‌گردد. این امر منجربه اعتصاب زندانیان و شورش در زندان قصر شد.(به نقل از اسناد ساواک ۱۴۵ص)

این اسناد نشان می‌دهند که سازمان اطلاعات و امنیت تهران برای خنثی کردن جو متشنج سیاسی تصمیم می‌گیرد مراسمی وسیع و دولتی را برای شریعتی تدارک ببیند و ابتکار عمل را در دست بگیرد. از همین رو محمد همایونُ بنیاگذار حسینیه ارشاد در تاریخ ۱ تیرماه ۵۶ به «آگاهی عمومی می‌رساند که برای مرحوم دکتر علی شریعتی تا اطلاع ثانوی مجلس ترحیم برگزار نخواهد شد.» انگیزه اصلی صدور این اطلاعیه امکان ایجاد شائبه و هم سویی با مراسم‌های دولتی بود. تصمیم خانواده برای انتقال جسد به سوریه امکان سوء استفاده را از رژیم شاهنشاهی گرفت و از همین رو هیچ مراسم رسمی وسیعی در تهران برگزار نشد. اما در شهرستانها مراسم های متعددی در سطح وسیعتر برگزار شد :

مشهد؛ ۶ تیر ماه ۱۳۵۶ .در مشهد استاد محمد تقی شریعتی مجلس ختم فرزندش را با درج آگهی ترحیم در جراید خراسان اعلان می‌کند:

انالله و انا الیه راجعون

« تنها فرزندم علی، به جایی که عقایدش را می‌ساخت رحلت کرده … روز سه شنیه ۷ تیرماه در مسجد حاج محمد هادی در مشهد تفقد دوستان را پذیرا هستم .

محمد تقی شریعتی

در این مجلس جمعیت کثیری از دانشجویان دانشگاه‌های مختلف تهران و سایر شهرستانها ( سه هزار نفر، به نقل از اسناد ساواک.ص۱۵۱) شرکت کرده‌اند که نیروهای انتظامی از شرکت آنها در مجلس جلوگیری نموده و فقط به کسانی که کارت دانشجویی دانشگاه فردوسی را داشتند اجازه شرکت دادند. در این مراسم پلیس از قبل خود را به کلاه خود و سپر و گاز اشک اور مجهز کرده بود و از روز پیش به دنبال کشف نام سخنران جلسه بود.(ادامه مطلب)** خانواده کسی را برای سخنرانی معین نکرده بود و مجلس فقط با قرائت قرآن گذشت. در انتهای مجلس آخرین عکس شریعتی را به مسجد آورده نزد استاد شریعتی بردند که ساواک به علت توهین آن را به پشت روی زمین گذاشت. خشم و ناله مردم بلند شد. در پایان این مراسم پدر شریعتی حدود پنج دقیقه صحبت کرد. در حالی که پلیس تمامی حوالی مسجد را تحت محاصره گرفته  بود و بلندگو های شبستان‌ها را قطع کرده بود. در چنین شرایطی سخن گفتن برای استاد بسیار سخت شده بود، علاوه بر‌ آن فریاد گریه و ضجه حاضرین در تمام مدت شنیدن صدای استاد را تحت شعاع قرار می‌داد. گفت:« پسرم علی همیشه مرگ را پیش چشمانش مجسم می‌نمود اما این نمایش سرابی بیش نبود و عدم تحقق آن همیشه علی را رنج می‌داد تا بالاخره این نمایش به واقعیت پیوست. من خوشحالم که او شهید شد همچنان که من هم آرزوی چنین مرگی را دارم. »***

 اراک؛تیرماه ۱۳۵۶ درمسجد جامع ارک مراسم یادبودی برای دکتر شریعتی تربیت داده شد که عده کثیری در آن شرکت داشتند. در این مراسم آقای ال اسحاق در تجلیل و بزرگ داشت دکتر شریعتی و خدمات وی سخنرانی نمودند.
شیراز؛۱۲ تیرماه ۱۳۵۶ اولین مراسم ختم دکتر شریعتی در مسجد آتشی‌ها با شرکت جماعت کثیری از هواداران شریعتی برگزار شد. به مناسبت شب هفت نیز مجلسی در همان مسجد برپا شد که در آن آقای دستغیب سخنرانی و ضمن آن از شریعتی و راه او تجلیل به عمل آوردند. در مسجد نو شیرازمراسم ختمی، با شرکت عده کثیری(حدود ۲۰۰۰نفر به نقل از اسناد ساواک.ص۱۷۹) برگزار شد. واعظی به نام مجد الدین مصباحی در این مراسم سخنرانی کرد و شمه‌ای از مدارج علمی شریعتی را ذکر کرد و ابراز تاسف از این که شریعتی متهم به بی‌دینی شده است که پس از مراسم، مردم به خیابان‌ها ریخته و مغازه‌های مشروب فروشی را شکستند. از جمله شعارهای این مردم : « علی شریعتی شهید شد» و « ما انتقام میگیریم» بوده است.(صص ۸۲و۸۳ از کتاب “یادنامه شهید جاوید علی شریعتی”، انتشار نهضت آزادی ” خارج کشور” تیرماه ۱۳۵۶)

————————————————————————————

*-شریعتی به روایت اسناد ساواک ۳ جلدی، انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی ، تهران، چاپ اول .۱۳۷۸

**- به روایت یک شاهد عینی pdf

***-سخنرانی استاد شریعتی pdf

پی دی اف های فوق برگزیده ای از کتاب ویژه نامه یکمین سالگرد ۵۷/۳/

مجلس ترحیم دکتر شریعتی به روایت روزنامه اطلاعات

یادنوشت روز ختم شـریعتی در مسجد ارگ (خاطرات شیرین‌دخت دقیقیان)

نویسنده : اپراتور سایت تاریخ ارسال : آوریل 8, 2017 1893 بازدید