شریعتی و آثار او سالهاست که موضوع پژوهشهای بسیار دانشگاهی در ایران و جهان بوده و هست. پایان نامههای بسیاری در مقاطع مختلف تحصیلی ( لیسانس، فوقلیسانس و دکتری) به نسبت آراء شریعتی و دیگر متفکرین ایرانی – اسلامی و یا تاثیرات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی پروژه او پرداختهاند. جمعآوری فهرست کامل این پژوهشها البته کاریست طولانی و محتاج پژوهشی گسترده؛ بخصوص که این نوع پژوهشها همچنان ادامه دارند و آشنایی با آنها و بررسی کمیت و کیفیت این پژوهشها به نوعی دریچههاییاند برای ارزیابی موقعیت او همچون زیست و همچون تفکر. با این همه ما با امید تکمیل تدریجی این لیست در اینجا نام تعدادی از این پایان نامهها را ( از سال ۵۸ به بعد) در اختیار مخطبان قرار میدهد.
هفتاد پایاننامه لبنانی درباره شریعتی
هفتاد پایاننامه لبنانی درباره شریعتی
محمد حسین بزای
منبع: روزنامه شرق
تاریخ: ۳۱ خرداد ۱۳۸۳
محمدحسین بزای، پژوهشگر و مدیر مسئول انتشارات دارالامیر لبنان در گفتگو با خبرگزاری ایرنا گفته است:
«در دو دهه گذشته هفتاد پایان نامه فوق لیسانس و دکترا در دانشگاههای لبنان در شناساندن اندیشه های علمی و جامعه شناختی دکتر علی شریعتی متفکر ایرانی نوشته شده است. بزای که پیشتر آثار زنده یاد دکتر شریعتی را به عربی برگردانده و به چاپ رسانده است روز جمعه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: «قرار است کتابشناسی این 70 پایان نامه با معرفی بخش های مهمی از آنها در یک جلد کتاب در بیروت چاپ شود.» وی به نقل از سلیمان الخطیب استاد رشته جامعه شناسی دانشگاه قاهره پایتخت مصر که از دوستداران اندیشه شریعتی است اضافه کرد: « نزدیک به یکصد پایان نامه فوق لیسانس و دکترا در دانشگاههای قاهره و اسکندریه مصر در باره مرحوم شریعتی نوشته شده که راهنمای 10 مورد از این پایان نامه ها را الخطیب بر عهده داشته است. بزای گفت: «سال جاری در نمایشگاه بین المللی کتاب در امیرنشین شارجه در امارات عربی متحده با یک مسلمان هندی آشنا شدم که از وجود ترجمه کتاب تشیع علوی و تشیع صفوی مرحوم شریعتی به یکی از زبان های رایج در آن کشور خبر داد.» مدیر مسئول انتشارات الامیر لبنان تاکید کرد که به زودی فصلنامه ای به سه زبان عربی، انگلیسی و فرانسوی با عنوان شریعتی از سوی این بنگاه در بیروت به چاپ خواهد رسید و در آن افزون بر انتشار مقاله های مربوط به دین شناسی دیدگاه اندیشمندان درباره مرحوم شریعتی نیز به چاپ خواهد رسید. وی افزود: « تا کنون ترجمه عربی چندین کتاب از مجموعه آثار دکتر شریعتی با شمارگان سه هزار نسخه مانند حج، فاطمه فاطمه است، پدر- مادر ما متهمیم؛ مذهب علیه مذهب،شهادت، تشیع علوی و تشیع صفوی، محمد خاتم پیامبران، امت و امامت، بازگشت به خویش، حسین وارث آدم و اسلامشناسی با موافقت خانم پوران شریعت رضوی همسر زنده یاد دکتر شریعتی به چاپ رسیده است. بزای اضافه کرد: « کتاب های تاریخ ادیان، تاریخ تمدن و کویر دکتر شریعتی به زبان عربی ترجمه شده و قرار است به تدریج چاپ و منتشر شود. کتاب شهادت دکتر شریعتی را امام موسی صدر رهبر ناپدید شده شیعیان لبنان به عربی بازگردانده و انتشارات الامیر این ترجمه را به چاپ رسانده است.» به گفته این پژوهشگر، ابراهیم دسوقی شتا نویسنده و ایران شناس مصری برای نخستین بار کتاب «بازگشت به خویشتن» دکتر شریعتی را در سال 1984 میلادی به زبان عربی ترجمه کرد و او بود که شریعتی را به جامعه دانشگاهی مصر و کشورهای عرب شناساند. این ناشر لبنانی خاطر نشان کرد که کتاب های شریعتی افزون بر لبنان در کشورهای سوریه، بحرین، اردن، امارات متحده عربی، مصر، الجزایر، مغرب و تونس راه یافته ومورد استقبال محافل علمی در این کشورها قرار گرفته است به طوری که در فاصله زمانی نزدیک به دو دهه آثار شریعتی مانند کتاب های اندیشمندان مصری چون سید قطب دوستداران بسیاری پیدا کرده است.
پایاننامهها به زبان انگلیسی
Towards the construction of an ideal being : the unification of science and religion in the philosophy of Ali Shari’ati
Niloofar Ziai
Thesis (A.B., Honors)–Harvard University, 1981.
Der Gegensatz “islamisch-westlich” im Menschenbild zeitgenössischer schiitischer Beiträge im Iran, unter besonderer Berücksichtigung von Motahhari und Schariati
Abdol Reza Navah
Thesis (doctoral)–Christian-Albrechts-Universität zu Kiel, 1987.
“Praxis of a revolutionary faith: Ali shariati and Islamic Renaisance
Manouchehri, Abbas. “Praxis of a revolutionary faith: Ali shariati and Islamic Renaisance”. A dissertation presented to the faculty of the Graduate school of Columbia University in candidacy for the degree of Doctor of philosophy, 1988.
“Reform and Revolution in Shi’sm: The Thought of Ali Shariati”
Nabavi, Abbas. “Reform and Revolution in Shi’sm: The Thought of Ali Shariati. Thesis (PhD), Indiana University, Humanities, Political Science, 1988.
Religion and Revolution in Iran: Ali Shari’ati’s Contributions to the Revival of Shi’ism
Mohammad Yousefi-Ghadim, 1990.
“Ali Shariati and the mystical tradition of Islam”
Vakily, Abdollah. “Ali Shariati and the mystical tradition of Islam”. A thesis presented to the faculty of the Graduate Studies and Research, McGill University. For the degree of Master of Arts, 1991.
Revolutionary images of Abraham in Islam and Christianity: `Ali Shari`ati and liberation theology
Darwish, Linda, McGill University, MA Thesis, 1999
Political strategy and leadership in the work of Ali Shari’ati: a theoretical interpretation of the writings of an Islamic-Iranian revolutionary sociologist
Baghidoost, Behzad, University of Essex, 2014
Theology of Revolution: In Ali Shari’ati and Walter Benjamin’s Political Thought
Mina Khanlarzadeh, Columbia University, 2020