شریعتی؛ آموزگار عرفان، برابری، آزادی
شریعتی؛ آموزگار عرفان، برابری، آزادی
محمدباقر تلغری‌زاده
منبع: سایت اینترنتی زیتون
تاریخ انتشار: ۱۶ تیر ۱۴۰۲
سه‌گانه‌ی عرفان، برابری، آزادی، حاصل آخرین نظر ورزی های شریعتی، متفکر بزرگ مسلمان، در حوزه ی دین و عرفان، انسان و جامعه است. گویی شریعتی با طرح این نظریه، که در طی گفتارها ی (مقالات) گوناگون به ویژه در دو گفتار (مقاله ی) “چگونه ماندن” و ” عرفان ، برابری، آزادی” مندرج در مجموعه آثار شماره ی ۲ او ، تحت عنوان ” خودسازی انقلابی” مجال بیان یافته است و همگی مربوط به سال ها و یا احتمالا ماه های آخر عمر کوتاه ، اما پر بار و برکت او می باشند، بر آن بوده است تا نظر نهایی خویش در خصوص دین، انسان و جامعه ی ایده آل مورد نظر خود را با مخاطبان خویش در میان بگذارد. بنابراین برای درک نظر او، گذشته از نوشته های دیگر این مجموعه، مطالعه و مقایسه ی دو گفتارنام برده در بالا بسی ضرور می نماید، چرا که به پندار من این دو گفتار(نوشته) در موارد زیادی با هم همپوشانی دارند.
انگیزه ی من از نوشتن این مطلب مختصر، بیش از هر چیز رفع ابهام از این نظریه و در پی آن انتقاد از درک و دریافت به باور من نادرستی است، که برخی از آن داشته و دارند.
اکنون به کوتاهی به طرح این نظریه می پردازیم.
(بیشتر…)نوستالژی تخیلی، تجدید مطلع | فرهاد همتی (کانال تلگرامی نواندیشی دینی کیان ـ خرداد ۱۴۰۲)
نوستالژی تخیلی، تجدید مطلع
فرهاد همتی
منبع: کانال تلگرامی نواندیشی دینی کیان
تاریخ: خرداد ۱۴۰۲
دیده شده که برخی بین سنتی و سنت گرایی و رابطه آنها با بنیادگرایی دینی خلط می کنند.
سنتی در دنیای قدیم و با افکار و اندیشه و هنجارهای گذشته زندگی می کند. دنیای جدید را هم خیلی نمی شناسد که عقاید و هنجارهای خود را در خطر تهدید آن بداند.اما سنت گرایی،اعتقادات و هنجارها و سنت‌های دینی و غیر دینی خود را در خطر تهدید دنیای مدرن می داند و تلاش می کند که با نقد و نفی مدرنیته ثابت کند که اعتقادات سنتی به دلیل کمال، در پاسخ به همه نیازهای بشری کافی است.
سنت گرا بر خلاف روشنفکر دینی که بین قرائت انسانی از دین با اصل دین تمایز می گذارد، از نظر معرفت شناسی قائل به این تفکیک و تمایز نیست.
همه آنچه گفته شد را در آثار حسین نصر و دکتر شوان می توان مشاهده کرد.
سنت گرایی آبشخور بنیادگرایی و افراط گرایی دینی است.
شریعتی از جمله روشنفکرانی بود که هم سنت را نقد می کرد و هم مدرنیته را. در این میان خیلی راجع به سنت گرایی و بنیادگرایی صحبتی نکرده بود و مرزهای این ها در آن زمان خیلی روشن و مشخص نبود.
شریعتی نقدهای عمدتا درستی به تفکر سنتی و نقش و جایگاه روحانیون و حتی وجود و عدم گروهی به اسم متخصص دین داشت.
شریعتی و معنای زندگی (سلسله نشست‌هایی پیرامون اندیشههای شریعتی و معنای زندگی)
بنیاد فرهنگی شریعتی در زمستان ۱۴۰۱ و بهار ۱۴۰۲ سلسله نشست‌هایی مجازی پیرامون اندیشههای شریعتی و معنای زندگی برگزار کرد. فرامرز معتمد دزفولی، احسان شریعتی، سوسن شریعتی، محمدجواد غلامرضا کاشی و مسعود پدرام در این نشست‌ها به ایراد سخنرانی پرداختند. در ادامه‌ی مطلب امکان دسترسی به فایل صوتی این سخنرانی‌ها فراهم شده است:
(بیشتر…)ویژه‌نامه‌ی نشریه «نیم‌روز» (خرداد ۱۴۰۲)
منبع: نشریه «نیم‌روز»
تاریخ: خرداد ۱۴۰۲
نشریه نیم‌روز به مناسبت سالگرد شهادت شریعتی شماره‌ی ویژه‌ای را به آراء و اندیشههای وی اختصاص داده است.
در این شماره آثار و یادداشت‌هایی از: محمد اسدی‌نژاد. احسان اقبال سعید. مجتبی امیری. مرتضی بیاتی. محمد توسلی. رضا جلالی. محمدجواد حق‌شناس. هادی خانیکی. غلامعلی رجایی. مسعود رضوی فقیه. محمدحسین زارعی. فیاض زاهد. سیدمحمود صدری. سید مجتبی طاهری. محمدجواد غلامرضا کاشی. محمود فاضلی. حمزه کرمی. مجید مرادی. سمیه مروتی. علی مفتح. مصطفی مهرآئین. ندا مهیار منتشر شده است.
گزارش اختصاصی مراسم «شریعتی در چهار منظر» بخشی دیگر از مطالب این ویژه‌نامه را تشکیل می‌دهد.
آیا می‌توان کاسه‌کوزه‌ها را سر شریعتی شکست؟ | مهرداد خدیر (سایت اینترنتی عصر ایران ـ ۲۹ خرداد ۱۴۰۲)
آیا می‌توان کاسه‌کوزه‌ها را سر شریعتی شکست؟
مهرداد خدیر
سایت اینترنتی عصر ایران
۲۹ خرداد ۱۴۰۲
29 خرداد یادآور دکتر علی شریعتی است. شگفتا که در این 45 سال که برای او سالگرد برگزار شده ( از 1357 به این سو) هر سال رنگ و بو و حال و هوای متفاوتی داشته است.
در سال های نخست یک سره تجلیل بود و «معلم شهید» و بعد که دکتر سروش به چهره بلامنازع گفتمان روشنفکری دینی بدل شد سرزنش هم شد که دین را ایدیولوژیک کرده و افراد ناراضی از نگاه حداکثری گناه آن را بر گردن شریعتی انداختند. شگفت آورتر از همه این که هم سرزنش شد چرا اسلام منهای روحانیت را تبلیغ می‌کرده و هم این که چرا زمینه ساز به قدرت رسیدن روحانیون شد.
با این همه گله از او بیش از آن که از سر خشم باشد نوعی احساس هم دلانه هم بود اما کاسه کوزه ها بر سر او همچنان می‌شکست و می‌شکند. در پاسخ به این پرسش که کاسه کوزه‌های اتفاقات بعد را می‌توان بر سر شریعتی شکست دوران پس از او را باید به تفکیک بررسید:
(بیشتر…)این شریعتی با روتوش است نه شریعتی بدون روتوش! (گفت‌وگو با محمد سمیع‌پور (خبرگزاری میزان ـ ۳۰ خرداد ۱۴۰۲)
این شریعتی با روتوش است نه شریعتی بدون روتوش!
گفت‌وگو با محمد سمیع‌پور
منبع: خبرگزاری میزان
تاریخ: ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
کارگردان مجموعه مستند «شریعتی بدون روتوش» که این روزها از شبکه مستند سیما پخش‌می‌شود به سانسورها و ممیزی‌های سلیقه‌ای و خودسرانه تلویزیون انتقاد کرد و گفت: اتفاقی که در قسمت اول افتاد یک فاجعه بود؛ در تدوین فیلم دست برده شده و بخشی از تصاویر تاریخی دکتر شریعتی و خانواده‌اش حذف شده است. من نگران پخش قسمت‌های بعدی هستم.
به گزارش خبرنگار میزان، بیست و نهم خرداد ماه سالروز درگذشت دکتر علی شریعتی یکی از افراد تاثیرگذار در زمره افراد روشنفکر و دانشگاهی است. او را می‌توان یکی از روشنفکران دینی دانست که کتاب‌ها و سخنرانی‌هایش در زمان طاغوت باعث ایجاد آگاهی در بین اقشار مردم شد. او که از خانواده‌ای مذهبی و معتقد و معمم پای به عرصه دانشگاه گذاشته بود، توانست با صحبت‌ها و نوع بیانش مردم را نسبت به حق و حقوقشان که در دوران پهلوی غصب شده بود، آگاه کرده و ذهن آنها را با آزادی بیان و رفتار آشنا کند. به همین مناسب رسانه ملی جمهوری اسلامی ایران شروع به پخش مستندی با عنوان «شریعتی بدون روتوش» کرده است. مستند «شریعتی بدون روتوش» جزو آثار هنری است که در خانه مستند انقلاب اسلامی تهیه شده است و تلاش دارد به زوایای پنهان و کمتر گفته شده از زندگی دکتر علی شریعتی بپردازد. با محمد سمیع‌پور کارگردان این مجموعه مستند، گفت‌وگویی داشتیم که می‌خوانید.
(بیشتر…)علی شریعتی؛ آنکه امروز را در خشت خام دیروز دیده بود! | عبدالعلی بازرگان (سایت اینترنتی زیتون ـ ۳۰ خرداد ۱۴۰۲)
علی شریعتی؛ آنکه امروز را در خشت خام دیروز دیده بود!
عبدالعلی بازرگان
منبع: سایت اینترنتی زیتون
تاریخ: ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
در آغاز دهه سوم عمر بود که آنچه درآینه صاف ذهنش نقش می‌بست و خطراتی را که می‌دید، با جوانان در میان می‌گذاشت، چندان عمر نکرد؛ ۴۴ سالگی از دنیا رفت و امروز درست ۴۶ سال از درگذشتش می‌گذرد! در همین عمر کوتاه بیش از ۳۵۰ اثر در ۳۸ مجموعه آثاراز او جمع آوری شده است.
بیش از نیم قرن است که چپ و راست؛ سلطنت طلب و سلطنت ستیز، روحانی و جسمانی! به او دشنام می‌دهند و از چاله به چاه افتادن‌های ملت را به او، که «معلم انقلاب» نام گرفته بود نسبت می‌دهند! حال آنکه در ۲۹ خرداد سال ۱۳۵۶ یعنی ۲۰ ماه قبل از انقلاب از دنیا رفته و پیش‌تر هشدار داده بود: هرانقلابی قبل از آگاهی فاجعه است!
(بیشتر…)شریعتی جامعه بی‌نظریه | علی ربیعی (روزنامه اعتماد ـ ۳۰ خرداد ۱۴۰۲)
شریعتی جامعه بی‌نظریه
علی ربیعی
منبع: روزنامه اعتماد
تاریخ: ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
اندکی تعمق در جامعه ایران حاکی از آن است که بسیاری از سیاستگذاری ها، تصمیم گیری ها و برنامه ریزی ها فاقد پشتوانه نظری است. شرایط اجتماعی ایران امروز، بالا بودن تغییرات در سیاست ها یا نابسندگی سیاست ها در عمل، موید این ادعاست. این امر تا حدود زیادی به ساحت اندیشه هم تسری یافته، به طوری که برخی نگرش سنجی ها نشان می دهند، نسل های جدیدتر با مبانی نظریه های اندیشه ساز نسبت زیادی ندارند. نظریه نه آرمان است نه برنامه کار. نظریه چارچوبی برای اندیشیدن و انتخاب مسیرهاست. با نگاهی به دهه های چهل و پنجاه درمی یابیم در میان جدال دو نظریه «مدرنیزاسیون» و «سوسیالیسم»، شاهد ظهور نظریه هایی مبتنی بر بازگشت به خویشتن از سوی فیلسوفان و جامعه شناسان هستیم و از سوی روشنفکران دینی و روحانیون برجسته نیز این معنا با رویکرد دیگری بیان شده است. در این میان، رویکرد جامعه شناسانه و تاریخی شریعتی، بیشترین تاثیر را بر خوانش جوانان از دین و نظریه های اعتراضی برجای گذاشت. گستره و ژرفای اثرگذاری این خوانش، به رغم فراز و نشیب هایش، تا سال ها پس از پیروزی انقلاب همچنان باقی ماند. اما به مرور و به ویژه پس از جنگ تحمیلی، از حوزه دین، کمتر شاهد نظریات حرکت ساز و تبیین کننده برای رشد، پویایی و توسعه جامعه بوده ایم. بیشتر نظریات تولید شده، از حوزه های تخصصی نیز مبتنی بر دیدگاه های جدلی و نفی گرایانه مطرح شده است به خصوص با برقراری نسبت ساحت نظریه با مسائل سیاسی داخلی و جناحی به مرور از کارکرد نظریه ها نیز کاسته شد. معتقدم دهه چهل و پنجاه شمسی از جنبه نظریه پردازی، دوره قابل تاملی است. اما، حتی در دوره شکوفایی نظریه ها نیز، شریعتی در این باره احساس خطر می کرد. او می گفت در مقابل هجوم پرتوان مارکسیسم که به همه ابزارهای مدرن قدرت و فرهنگ زمانه مجهز است…
(بیشتر…)چرا شریعتی ستودنی است؟ | سید جواد حسینی (روزنامه اعتماد ـ ۳۰ خرداد ۱۴۰۲)
چرا شریعتی ستودنی است؟
سیدجواد حسینی
منبع: روزنامه اعتماد
تاریخ: ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
دکتر شریعتی در اوج ظهورش در سال های نیمه اول دهه پنجاه و پس از پیروزی انقلاب و دوره های مختلف آن تا به امروز آماج تهمت ها و نقدهای بسیار متنوع و متکثری بوده و هست اما گفتمان شریعتی در کنار ناقدین، حاملین و ناقلین و قایلین بی شماری را هم جذب کرده و با خود همراه ساخته است. در این گفتار جدای از نگاه محتوایی می خواهم خوانشی از شریعتی را روایت کنم که سویه های پنجگانه از شریعتی روایت می کند که او را شایسته ستایش می شمارد.
(بیشتر…)آنتی تز روشنفکری سکولار (روزنامه رسالت ـ ۳۰ خرداد ۱۴۰۲)
دیدگاه های رهبر انقلاب در مورد مرحوم دکتر علی شریعتی
آنتی تز روشنفکری سکولار
منبع: روزنامه رسالت
تاریخ: ۳۰ خرداد ۱۴۰۲
29 خردادماه سالروز وفات معلم انقلاب یعنی دکتر علی شریعتی است. متفکر و نظریه پردازی که با سخنان و کتب خود تاثیر شگرفی را بر جوانان بالاخص دانشجویان گذاشت و آنان را به متن و بطن فضای انقلابی کشاند. رهبر معظم انقلاب، حضرت آیت الله خامنه ای دوستی و رابطه نزدیکی با این استاد و فرهیخته اندیشه ای کشور داشت و به خوبی با ابعاد فکری و اهمیت جایگاه او آشنا بود. به گزارش فارس، آنچه که در ادامه می خوانید سخنان رهبر انقلاب درمورد مرحوم علی شریعتی است. شریعتی آن کسی بود که نقطه التقای روشنفکری اسلامی و جریان های روشنفکری قبل قرار گرفت لذا حق بزرگی به گردن اندیشه روشن بینانه و روشنفکرانه اسلامی دارد. به قول آقایان آنتی تز جریان روشنفکری ضداسلامی دقیقا شریعتی بود.(59/4/4)
(بیشتر…)