واقعیت این است که در باب اصلاحات و نسبتش با شریعتی قبل از هر چیز باید پرسید که منظور از اصلاحات چیست. تردیدی نیست که میان اصلاح سیاسی با اصلاح دینی مد نظر شریعتی ارتباط وثیقی وجود دارد چنان‌که میان روشنفکری (به‌معنای «اینتلیجنسیا») و روشنگری (به معنای کانتی کلمه)، چنین ربطی وجود دارد. تجربه‌ی غرب پس از قرون وسطا نسبت وثیق میان دو مسیر اصلاح سیاسی (رفرمیسم دموکراتیک) و اصلاح دینی (رفرماسیون پروتستان) را نشان می‌دهد: تفاوت صیرورت اجتماعی و فرهنگی و سیاسی میان کشورهای کاتولیک و پروتستان پس از رفرماسیون و رنسانس (قرون پانردهم و شانزدهم میلادی) این پیوند را تصدیق می‌کند.
جنبش اصلاحات در ایران نیز که از مقطع انتخابات دوم خرداد ۷۸ به وجود آمد، پیش از آن‌که تصمیمی از بالا گرفته یا مدیریت‌شده باشد، انتخاب ملت بود و از همین رو موجب شکافی در گفتمان حاکم شد. بیشتر
