شریعتی؛ رجعتگاه روشنفکران امروز

مراسم بیست و هفتمین سالگرد شهادت شریعتی

مکان: حسینیه ارشاد

تاریخ: ۲۰ خرداد ۱۳۸۳

بیست و هفتمین سالگرد شهادت شریعتی در حسینیه ارشاد با سخنرانی محسن کدیور، سوسن شریعتی، علی قاسمی ، اسماعیل حاکمی و آقای علی طهماسبی سخنرانی کردند. «روشنفکری دینی و فراروی» (محسن کدیور)، «شریعتی، دینداری نوین» (سوسن شریعتی) ،«شریعتی، متأله ایدئولوگ» (علی قاسمی)، «شریعتی روشنفکری دینی»(علی طهماسبی) عناوین سخنرانی های انجام شده در این مراسم بود. گزارش این مراسم را می‌توانید در ادامه‌ی مطلب بخوانید:

این مراسم با گرامیداشت یاد زندانیان سیاسی که سال ها در تبیین اندیشه های شریعتی نقش داشتند، هاشم آغاجری، یوسفی اشکوری،علیجانی، رحمانی و صابر آغاز شد.

روشنفکری دینی و فراروی

محسن کدیور سخنان خود را  اینگونه آغاز کرد:«بی شک اگر امروز هاشم آغاجری، حسن یوسفی اشکوری و آن سه یار دبستانی(تقی رحمانی،هدی صابر و رضا علیجانی)بودند باید در این مجلس سخن می گفتند.

شریعتی، دینداری نوین

سوسن شریعتی با عنوان «شریعتی؛ دینداری نوین» در این مراسم سخنرانی کرد. اونیز سخنانش را با گرامیداشت یاد شاگردان دربند شریعتی آغازکرد و گفت عبور از شریعتی به شرط آنکه همراه با او و با آگاهی از اندیشه های او صورت بگیرد، ضروری است:« شریعتی از ما می پرسد آیا انسان در آستانه انتخاب میان دینداری و غیبت آن در زیست مدرن امکان آن را دارد که به شکل سومی بیندیشد؟ از همین رو شریعتی با دو مخاطب روبرو است و معضل گفتمان شریعتی هم ناشی از همین دوگانگی است. به مخاطب اولی باید نشان دهد که هنوز می تواند به مذهب بیندیشد و به دومی می گوید باید مذهب موجود را نقد کند. در مقام متفکر به اولی نشان دهد بازگشت دوباره به مذهب نه پس روی که رشد است و محصول انتخاب و به دومی نشان دهد که مذهبی بودن او شکننده و ناتوان است.»

شریعتی، متأله ایدئولوگ

علی قاسمی، سخنران دیگر این مراسم به وجه مغفول اندیشه شریعتی یعنی الهیات پرداخت و او را اندیشمندی چند بعدی با ساحات معنوی دانست و از اینکه صرفا ساحت ایدئولوژیک او را بیشتر شناخته اند ابراز تأسف کرد. قاسمی گفت:« اگرچه شریعتی در مقام جامعه شناس به رویکرد برون دینی التفات داشت، آنجا که از نسبت دین با جامعه و عوارض و پیامدها و آفات و آسیب هاِ آن سخن می گفت اما در مقام یک متأله باورمند دل به حقیقت راستین و گرمابخش آن بسته بود. یعنی ما در کار شریعتی هم فاصله گیری از مذهب را می بینیم در جایی که مذهب به دستگاهی از گزاره ها تبدیل شده و یا به پوسته و قشر آن تقلیل یافته و هم باورمندی راستین و شورمندانه و مومنانه به مذهب را، در حالی که همچون دری به سوی ماورای غیب، هرجا که اینجا نیست، بر روی انسان گشوده می شود».

شریعتی روشنفکری دینی

علی طهماسبی، مولف کتبی چون «بودن دشوار آدمی»، «اندوه یعقوب»،«مریم، مادر کلمه»، در سخنان خود تحت عنوان «گوهر دینداری در اندیشه شریعتی» شریعتی را روشنفکری کلان بین نامید، کسی که به نقد روایت های کلان پرداخت.»

محسن کدیور شریعتی را پیشکسوت روشنفکری در ایران دانست که محور اندیشه هایش روشنفکری دینی بود و با چالش های آن نیز روبه رو شد و هر که چون شریعتی می اندیشد نیز با این چالش ها مواجه است». کدیور، اولین چالش روشنفکری دینی را چالش با مسلمان سنت گرا دانست؛ کسانی که می خواهند امروز را بدون درنظر گرفتن  شرایط موجود به زمان صدر اسلام برگردانند. دینی که روشنفکری دینی از آن دم می زند لزوما همان تصویر ناقص تاریخی دین نیست بلکه دینی است که اجتهاد در مبانی و اصول آن همواره وجود دارد. شریعتی در مقابل این چالش نقد اسلام تاریخی از سوی روشنفکران دینی را آغاز کرد. کدیور، دومین چالش روشنفکری دینی را مسلمان بنیادگرا برشمرد و افزود:«بنیادگرایی با سنت گرایی تفاوت جدی دارد. این نحله دوم دغدغه سیاسی دارند و معتقد به دین سیاسی هستند. شریعتی در زمان خودش با این اندیشه مواجه نبود. اسلام این افراد، اسلام قدرت طلب است و آنها دیندارانی هستندکه می پندارند بدون در دست گرفتن قدرت سیاسی امکان اجرای احکام اسلام وجود ندارد. کدیور راهکار مواجه با این چالش را نقد استبداد دینی دانست و تأکید کرد که البته رگه های این چالش در اندیشه شریعتی وجود داشته است. کدیور، سومین چالش روشنفکران دینی را روشنفکران سکولار دانست و نقدی را که متوجه دینداران می دانند. آنها لازمه دموکراسی را سکولار بودن می دانند و اعتقاد به راندن دین به حوزه خصوصی دارند.کدیور با تلاش برای پاسخ به این نقد ها تآکید کرد که روشنفکری دینی قانون را با حکم شرعی یکی نمی داند و بر آن است که حکم باید با اراده عمومی لباس قانون بر تن کند و هر قانونی بدون استثناء تا زمانی قانونی است که اکثریت مردم بخواهند.»

حاکمی والا سخنانش را در خصوص عرفان شریعتی بیان کرد. او ابتدا در باب عرفان اسلامی و تاریخچه مکتب عرفان مطالبی بیان کرد و از عرفان مثبت و سازنده و عرفان دنیا و تظاهر سخن گفت.

این مراسم با پخش فیلمی از زندگی شریعتی به پایان رسید.

منبع: روزنامه شرق (۳۰ خرداد ۱۳۸۳)

نویسنده : اپراتور سایت تاریخ ارسال : می 23, 2017 1622 بازدید