پارتیزان فکری | گفتوگو با سعید حجاریان (ماهنامه مهرنامه ـ ۸ تیر ۱۳۹۶)
پارتیزان فکری
گفتوگو با سعید حجاریان
منبع: ماهنامه مهرنامه (شماره ۵۲)
تاریخ: ۸ تیرماه ۱۳۹۶
آقای دکتر! چنانکه از رصد فضای دانشگاه و همچنین نشریات برمیآید، موافقتها و مخالفتها با شریعتی هر ساله صورتی جدید به خود میگیرد؛ چنانکه امروز و در چهلمین سالگرد وی ناظران به نوعی سردرگم شدهاند. صورتمندی شما از موافقان و مخالفان شریعتی چگونه است؟
واقعیت این است که پس از چهل سال اندیشه دکتر شریعتی از بین نرفته و معتقدم در شرایط کنونی به یک معضل تبدیل شده است؛ البته که باید گفت شریعتی در زمانه حیاتش نیز معضل بود. من نخست از موافقان شریعتی میگویم. بعضی عاشقاند و امروزه کاملاً خود را همهویت با شریعتی میدانند و به اصطلاح آنچنان ذوب هستند که نمیتوانند خود را از او جدا بدانند و به وی از بالا نظر کنند و نقدی به آثارش وارد آورند. گروه دیگر با آنکه از مریدان دکتر هستند اما به علت تغییر شرایط اجتماعی سعی دارند خوانشی نو از آثار وی به دست دهند یا مثلاً آثار وی را گزینش کنند. چنانکه میدانیم دکتر شریعتی نیز چنین دغدغهای داشت و وصیت کرده بود که باید آثارش برای چاپ به تیغ تنقیح سپرده شود و به این منظور آقای حکیمی را انتخاب کرده بود. اما گویا این کار صورت نگرفت و خانواده آثار وی را جمعآوری و منتشر کرد. به هر روی افرادیکه ذیل این گروه تعریف میشوند، معتقدند که از مجموعه آثار شریعتی باید بخشهایی را کنار گذاشت و بخشهایی را برجسته کرد تا برای نسل جدید پیامی داشته باشد. گروه دیگر موافقان که با دکتر همنشین بودهاند، تلاش دارند که همان راه را ادامه داده و با چپ نو در اروپا یا بقایای مکتب فرانکفورت که دکتر از میان آنها فقط مارکوزه را میشناخت خود را پیوند زده و به اصطلاح به مخاطب، اینطور القا کنند که اگر شریعتی زنده بود، همین راه را میرفت. میدانیم که شریعتی از تعبیر «مارکس وبر» استفاده کرد و حال عدهای از موافقین او هستند که وجه مارکسیستیاش را به کلی کنار گذاشته و جنبه وبری او را چسبیدهاند. برخی، اصلاحطلبان را مصداق این دگردیسی میدانند و معتقدند اصلاحطلبان ابتدای انقلاب به اندیشههای چپ تعلق خاطر داشتند ولی رفته رفته و به طور مشخص بعد از فروپاشی شوروی و همچنین وقوع دوم خرداد احساس کردند برای تئوریپردازی به جنبههای وبری اندیشه شریعتی احتیاج بیشتری دارند و اینگونه شریعتی را بازخوانی مجدد کردند و با پالایش اندیشههای وی از چپ و همچنین بعضی گرایشات پیشوامحور، گفتمان جدیدی بهوجود آوردند. گروه دیگری هم هست که افرادی همچون شهریار زرشناس و نشریاتی چون کیهان آن را نمایندگی میکنند؛ این موافقان از اندیشههای شریعتی در جهت کوبیدن غرب و لیبرالیسم و مظاهر و مصادیق آن استفاده میکنند. من معتقدم موافقان با این خطی که به پیش میروند بعید نیست که در سالگردهای بعدی مکتبی به نام «شریعتیسم» که پیشتر از آن یاد شده بود را رسماً رونمایی و به عنوان متر و معیار و راهبرد از آن استفاده کنند.
روشنفکر مسلح (پروندهی ویژهی ماهنامه مهرنامه ـ تیر ۱۳۹۶)
روشنفکر مسلح
منبع: ماهنامه مهرنامه (شماره ۵۲)
تاریخ: تیر ۱۳۹۶
ماهنامه مهرنامه در شماره ۵۲ (تیر ۱۳۹۶) پروندهای را شامل صفحه با عنوان «روشنفکر مسلح» به شریعتی اختصاص داده است. در این پرونده مقالاتی از محمد قوچانی، عمادالدین باقی، ابراهیم فیاض، بیژن مومیوند، مهدی دریسپور، زینب صفری و نیز گفتوگویی با سعید حجاریان به چاپ رسیده است.