جهان بینی و ایدئولوژی

مجموعه آثار ۲۳

علی شریعتی؛ تهران، انتشارات مونا، چاپ اول مهر ۱۳۶۱ ، قطع رقعی، تیراژ ۱۰/۰۰۰

 این مجموعه‌ شامل هشت بخش اصلی است و یک بخش ضمیمه‌ها که خود شامل سه قسمت است.

*جهان‌بینی: این سخنرانی که متن آن برای اولین بار در شماره‌ی دهم مجله‌ی پیام به تاریخ آبان ماه 1350 و بعد به عنوان یک بخش از کتاب انسان و اسلام چاپ شده است، در دانشکده‌ی نفت آبادان ایراد شد. از آن‌جا که در چاپ اول کتاب انسان و اسلام به خط خود دکتر شریعتی اضافات و اصلاحاتی در حواشی صفحات بخش‌های کتاب از جمله همین بخش صورت گرفته به تحقیق می‌توان گفت که متن اولیه توسط خود وی تدوین شده است. در ضمن در یکی از دست‌نوشته‌های ایشان تاریخ این سخنرانی سال 1348 ذکر شده است.

*توحید و شرک: این سخنرانی را دکتر در سفری که به مکه رفته بود، به تاریخ 11/11/1349 در نشستی ایراد می‌کند. این بخش قبلاً تحت همین نام چاپ و به بازار عرضه شده بود، اما مجدداً به وسیله‌ی بنیاد بازبینی شده است.

*ایدئولوژی (1): آن‌چه در مورد بخش اول (جهان‌بینی) آمده است، در مورد این بخش نیز صدق می‌کند. البته در مورد این‌که در چه شماره‌ای از مجله‌ی پیام چاپ شده است، اطلاعی در دست نیست.

*ایدئولوژی (2): این بخش که جزو آثار دست‌نویس شریعتی است، قبلاً تحت عنوان «پرسش و پاسخ» چاپ شده است. دست‌خط اصلی آن را پس از جست‌وجوی بسیار به دست نیاوردیم، ولی با مقایسه‌ی چند متن چاپی و غیرچاپی توانستیم تا اندازه‌ای عبارات مبهم و ناروشن را که در چاپ اول موجود بود، برطرف کنیم. تاریخ این دست‌نوشته معلوم نیست اما از مضمون و محتوای آن می‌توان دریافت که در سال‌های آخر عمر دکتر به نگارش درآمده است.

*روشنفکر مسئول کیست؟: بخش نخست این دست‌نوشته تا به حال با تشخیص دفتر تدوین و تنظیم مجموعه آثار دکتر علی شریعتی به صورت مجزا تحت عنوان «روشنفکر مسئول کیست؟» در مجموعه آثار شماره‌ی 20 (چه باید کرد؟) و نیمه‌ی دوم آن با عنوان «ایدئولوژی 3» در همین مجموعه چاپ می‌شده است. از این پس این متن به صورت کامل و تحت عنوان اصلی‌اش، «روشنفکر مسئول کیست؟»، در همین مجموعه به چاپ خواهد رسید. تاریخ این متن نامشخص است اما با توجه به مضامین موجود در متن به نظر می‌آید مربوط به پس از آزادی شریعتی از زندان در سال 1354 و به دنبال تغییر ایدئولوژی در سازمان مجاهدین نوشته شده است.

*فرهنگ و ایدئولوژی: به صورت یک کنفرانس در دانشسرای عالی تهران ایراد شده و سپس زیر نظر خود دکتر مدون شده است. این بخش غیر از عنوان فوق، قبلاً به نام «فرهنگ و تمدن و ایدئولوژی» به چاپ رسیده است.

*ایدئولوژی (۳): گفت‌وگویی است خصوصی که پس از آزادی شریعتی از زندان (سال 54) در مشهد صورت گرفته است. پیش از این حدود یک‌سوم از متن این گفت‌وگو تحت عناوین «روش بررسی قرآن در دوران تدوین ایدئولوژی» و «زمینه‌ی شناخت قرآن» به چاپ رسیده و نوارهای آن به نام‌های «واژه‌های قرآن و کلید فهم آن» یا «کليدهای فهم واژه‌های قرآن» یا «ایدئولوژی» معروف شده است. از آن‌جا که این گفت‌وگو مباحث گوناگون و متنوعی را در بر می‌گیرد، بخشی از آن را که متناسب با متن اصلی نبود، تحت عنوان «پرسش و پاسخ» به بخش ضمیمه‌ها منتقل کردیم.

*ایدئولوژی (۴): این بخش هم از گفت‌وگوهای خصوصی است که در تهران و در سال‌های پس از آزادی از زندان انجام گرفته و نوار آن به عناوين «ایدئولوژی» و «سخن آدم» مشهور شده است. بخشی از این گفت‌وگو به علت ناهمگونی نسبی با متن اصلی، با تیتر «شفاعت تابویی و شفاعت ایدئولوژیک» به قسمت «ضمیمه‌ها» انتقال یافته است.

 ضمیمه‌ها:

این بخش خود از سه قسمت تشکیل شده است:

* «پرسش و پاسخ»، جزئی از بخش ایدئولوژی (۳) است.

*«شفاعت تابویی و شفاعت ایدئولوژیک» ؛جزئی از بخش ایدئولوژی (۴) است.

* «هجرت و تمدن» به دلیل نزدیکی مضمونی با متن اصلی این مجموعه در بخش ضمیمه ها قرار گرفته است. این قسمت به صورت سخنرانی در دو شب متوالی به تاریخ 15 و 16 شوال 1389 در حسینیه‌ی ارشاد ایراد شده و متن پیاده شده‌ی آن توسط دفتر تدوین و تنظیم آثار شریعتی مورد بازبینی قرار گرفته است.

نویسنده : اپراتور سایت تاریخ ارسال : می 7, 2016 1374 بازدید