باز شناسی هویت ایرانی ـ اسلامی

مجموعه آثار ۲۷

علی شریعتی؛ تهران، انتشارات قلم، چاپ اول زمستان ۱۳۶۱ ، قطع رقعی، تیراژ ۱۰/۰۰۰

«بازشناسی هویت ایرانی-اسلامی» نام این مجموعه را دست اندرکاران دفتر تدوین آثار در زمان چاپ برای یک مجموعه مطالبی با محوریت موضوعاتی مربوط  به هویت، تاریخ و ملیت …انتخاب کرده اند و بر خلاف برخی عناوین دیگر مجموعه، برگرفته از اسامی انتخابی علی شریعتی نیست. این مجموعه‌ شامل  چهار بخش اصلی و یک بخش ضمیمه‌ها به شرح زیر است:

*تاریخ ایران اسلامی تا صفویه: این بخش شامل دروس شفاهی دکتر شریعتی در دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه مشهد در آبان 1348، تحت عنوان «تاریخ اسلام تا مغول» است که در همان زمان توسط دانشجویان بر روی نوار ضبط و سپس به صورت پلی‌کپی تکثیر شده است. به علت عدم دسترسی به نوار‌ها، پلی‌کپی‌های مذکور را با اصلاح جمله‌بندی‌ها و تغییر عناوین نامناسب فصول آن و از جمله تغییر عنوان اصلی «تاریخ اسلام تا مغول» به «تاریخ ایران تا صفویه»، مأخذ قرار داده‌ایم.

*بازگشت به خویش: این متن از نوشته های علی شریعتی است که تاریخ دقیق تحریر آن معلوم نیست، اما به دلیل مضامین مشترک با دروس  کلاس‌های دانشگاه مشهد ، به نظر می‌رسد که در همان سال‌های پس از اخراج از دانشگاه (یعنی 51 و 50)قبل از دستگیری به نگارش درآمده باشد. در زمان حیات شریعتی از روی نسخه‌ی تایپی آن تعداد محدودی پلی‌کپی می‌گیرند و بعداً همین پلی‌کپی‌ها را به صورت کتاب منتشر می‌کنند. ما ضمن مقابله‌ی کتاب مذکور با متن دست‌خط اصلی به این نتیجه رسیدیم که شریعتی در اولین نسخه‌ی تایپی که احتمالاً از بین رفته، تصحیحات و به‌خصوص اضافاتی منطقی انجام داده است که گاه به چندین صفحه می‌رسد. از آن‌جا که اضافات موجود در کتاب فوق‌الذکر را که در متن دست‌نوشته‌ی اصلی وجود ندارد، یقیناً جزو آخرین نظرات اصلاحی دکتر شریعتی می‌دانیم، آن‌ها را در این مجموعه منعکس کرده‌ایم.

*تولد دوباره‌ی اسلام (Renaissance) در نگاهی سریع بر فراز یک قرن: این بخش که قبلاً به نام «پیام» یا «بررسی تاریخ» چاپ شده بود، در ابتدای سال 1356 (یعنی یکی دو ماه قبل از شهادت) در فضایی پر از اختناق توسط خود شریعتی بر روی نوار ضبط و پس از آن‌که متن آن از نوار پیاده می‌شود، از جانب وی تا اندازه‌ای مورد حک و اصطلاح قرار می‌گیرد. لازم به توضیح است که چون امکان هجوم عناصر ساواک به منزل شریعتی می‌رفت، به توصیه‌ی وی قرار بر این می‌شود که اول گفته‌های نوار پیاده و سپس پاک شود که در این فعل و انفعال انتهای نوار قبل از پیاده شدن کامل آن متأسفانه از بین می‌رود.

*دریغ‌ها: در اواخر سال  1355، علی شریعتی در خلوت خود نواری ضبط می کند به نام «دریغ ها و آرزوها» که موضوع نقد و بررسی تاریخ صد ساله معاصر ایران است. این صوت توسط فرزندانش پیاده  می شود و متن پیاده شده توسط  شریعتی حک و اصلاح می شود. (رجوع کنید به عکس‌های ضمیمه) متأسفانه از بخش دریغ‌ها -به دلیل ضبط صوتی دیگر بر روی آن – اثری به جا نمانده. دفتر تدوین آثار شریعتی به دلیل توجه صرف به مضمون این دو بخش، مصلحت در آن دیده است که این دو قسمت را نه با یکدیگر که در دو مجموعه جدا از یکدیگر به چاپ برساند. طی تقریبا چهل سال اخیر «دریغ ها» در این مجموعه(27) و «آرزوها» در مجموعه 25 به چاپ رسیده است.

ضمیمه‌ها:

*تشیع، میعادگاه روح سامی و روح آریایی: این قسمت بخشی از دست‌نوشته‌های کویری است که در سال‌های 48- ۱۳۴۷ نوشته شده است. علت گزینش این نوشته از کل نوشته‌های کویری فوق‌الذکر – که عنوان آن را دفتر انتخاب کرده- زمینه‌ی مشترکی است که با بخش‌های اصلی این مجموعه دارد. هرچند علی شریعتی در سطر اول آن به مباحث قبلی ارجاع می‌دهد اما از آنجا که این مباحث هماهنگی لازم را با این مجموعه نداشتند از چاپ‌ آن ها خودداری شده است.

*ممالک هم‌جوار: جزو دروس شفاهی است که در نیم‌سال اول سال تحصیلی ۵۰- ۱۳۴۹ در سال سوم تاریخ تدریس و سپس به صورت پلی‌کپی تکثیر شده است. به علت در دسترس نبودن نوار مربوطه، برای تصحیح ابهامات و اشتباهات پلی‌کپی مزبور را مأخذ قرار دادیم.

نویسنده : اپراتور سایت تاریخ ارسال : می 3, 2016 1033 بازدید