روشنفکر مسئول کیست؟

نوشته‌ای که در پی می‌آید متنی است که  در مجموعه آثار ۲۰ به‌نام «چه باید کرد؟» با همان نام نشر یافته و از مکتوبات شریعتی است .

روشنفکر در یک کلمه، کسی است که نسبت به «وضع انسانی» خودش در زمان و مکان تاریخی و اجتماعی‌ای که در آن است خودآگاهی دارد و این «خودآگاهی» جبراً و ضرورتاً به او احساس مسئولیت بخشیده است.

… رابطه‌ی بین روشنفکر و انتلکتوئل رابطه‌ی دو کلیِ مساوی نیست، بلکه رابطه «عموم و خصوص من وجه» است، یعنی هر روشنفکری، انتلکتوئل و هر انتلکتوئلی، روشنفکر نیست، بعضی از انتلکتوئل‌ها روشنفکرند و بعضی از روشنفکران انتلکتوئل.

ستارخان انتلکتوئل نبود و روشنفکر بود، علامه قزوینی انتلکتوئل بود و روشنفکر نبود، دهخدا هر دو بود و بعضی‌ها هم هیچکدام، اینها «رجال بزرگ و محترم» نام دارند.

روشنفکر کیست؟

روشنفکر در یک کلمه، کسی است که نسبت به «وضع انسانی» خودش در زمان و مکان تاریخی و اجتماعی‌ای که در آن است خودآگاهی دارد و این «خودآگاهی» جبراً و ضرورتاً به او احساس مسئولیت بخشیده است.

روشنفکر خودآگاه مسئول است که اگر تحصیلکرده هم باشد مؤثرتر است و اگر نباشد شاید کم‌اثر‌تر. البته در مراحل اول چنین است والا در مراحل بعدی، گاه کسی که تحصیلکرده نیست نقشی بسیار قوی‌تر از تحصیلکرده بازی می‌کند چنان که یک بررسی کلی از جامعه‌هایی که ناگهان از مرحله استعمارزدگی منحط به یک مرحله‌ی بسیار مترقی و آگاه و جوشان جست زده‌اند، نشان می‌دهد که رهبران و مسئولین‌شان و کسانی که این نقش رهبری علمی و اجتماعی و انقلابی را به عهده داشته‌اند غالباً چهره‌های غیرانتلکتوئل هستند.

از کجا آغاز کنیم؟

نویسنده : اپراتور سایت تاریخ ارسال : آوریل 11, 2015 2344 بازدید