شریعتی و بازفهمی دین؛ محمد یاسین دژاکام (۱۳۸۱)
شریعتی و بازفهمی دین
نویسنده: محمد یاسین دژاکام، تهران، مؤسسه نشر و تحقیقات ذکر، چاپ اول 1381، 148 صفحه رقعی.
نویسنده در این نوشتار دین را همچون دیگر پدیدههای اجتماعی ناگزیر از آفتزدگی میداند و اسلام نیز با تغییر از اسلام نبوی و تشیع علوی به اسلام اموی و تشیع صفوی حکایت از صدق این گفتار دارد.
نویسنده معتقد است که روشنفکران بسیاری برای زدودن آفات وارده بر اسلام پا به عرصه گذاشتند و شریعتی از جمله این افراد بود. اما وی احیاگری شریعتی را با معاصرینش، همچون مطهری، متفاوت میداند و بر این تفاوت پنج ویژگی قائل است:
1- احیاگری درونی و بیرونی؛ احیاگری درونی آرایش دین است و احیاگری بیرونی به پیرایش دین یا توانمند کردن دین نظر دارد. نویسنده شریعتی را احیاگر بیرونی میداند و مطهری را احیاگر درونی.
2- احیاگری شریعتی بر پایه توانمندی دینی استوار بود و احیاگری مطهری بر پایه خلوص و ناب بودن دین استوار بود.
3- شریعتی در احیاگری خود برخلاف مطهری و دیگران که به ترمیم، لکهگیری، و وصلهاندازی مشغول بودند، به فکر بازسازی کل اندیشه دینی بود.
4- شریعتی تنها روشنفکر محی است که مدلی با عنوان «طرح هندسی» دارد تا به کمک آن از تکهتکه شدن اسلام و تشیع ممانعت به عمل آورد.
5- برخلاف مطهری که تنها به دنبال احیای اندیشههای دینی بود، شریعتی در پی احیای مسلمانان بود و در واقع وی هم به وجود دین و هم به ماهیت دین توجه داشت.