نگاه دکتر شریعتی به قرآن

عبدالعلی بازرگان

منبع: کانال تلگرامی تفسیر قرآن استاد بازرگان

تاریخ: خرداد ماه ۱۳۹۶

«نگاه دکتر شریعتی به قرآن» مقاله‌ای‌ است از استاد عبدالعلی بازگان که در مورد دیدگاه شریعتی نسبت به قرآن نوشته شده است و نیز به همراه خاطره ای از ذوق و ذکاوت او در فهم قرآن.

شریعتی داستان «هابیل و قابیل» را نه به عنوان قصه‌ای از دو پسرِ آدم، که به دنبال کشف همسرشان بگردیم! بلکه به عنوان نماد و سرآغاز دو جریان تاریخی خیر و شر و دو راه متنافری که فرزندان آدم طی کرده و می‌کنند معرفی کرد؛ دو راهی که یکی به خشونت و خون و خرابی و خسران می‌انجامد، و دیگری به الفت و ایثار و آبادی و ایمان. او با تخصصی که در تاریخ داشت، راههای طی شده این دو جریان و سنّت الهی یا فلسفه تاریخ را در بستر جوامع مختلف به ما نشان داد.
شریعتی بود که گفت: قرآن با نام خدا آغاز و با نام «ناس» ختم می‌شود! اگر با نام خدایش آغاز کرده‌ای، با خدمت به خلقش به پایان رسان. او با هوشمندی تمام سه جریان تاریخی: «اربابان قدرت»، «مالکان ثروت» و «معبودان ضلالت» را در بستر تاریخ معرفی کرد تا از شرّ آنها به پناهگاه‌های سه گانه معرفی شده در سوره «ناس»: رَبّ‌الناس، مَلِکِ‌الناس، اِلهِ‌الناس پناهنده شویم. او با ذوق ادبیِ سرشار خویش این مثلث را، برای آنکه به روشنی تبیین گردد، با تعابیر دیگری نیز به کار برد: زور و زر و تزویر، مَلِک و مالِک و مُلّا، هامان و قارون و فرعون، تیغ و طلا و تسبیح. شریعتی سرنخ این مثلث را در تحولات جامعه اسلامی دوران امام علی نیز دنبال کرد: قاسطین، ناکثین، مارقین و پس از آن در: استعمار و استثمار و استحمار.
خاطره کوچکی از ذوق و ذکاوت شریعتی در فهم قرآن خالی از فایده نیست؛ حدود سال ۱۳۴۴ بود که جداول و منحنی‌های کتاب سیر تحول قرآن را که مرحوم پدر از زندان برای سخنرانی در روز مبعث در زندان قصر تهیه و به بیرون فرستاده بودند، به دکتر شریعتی نشان و برای او شرح دادم. فهم آن جداول ذهن و ذوق ریاضی می‌خواست و گمان نمی‌کردم کسی که ادبیات خوانده چیز زیادی از آنها دستگیرش شود، اما بعدها فهمیدم نه تنها پیام اصلی آن تحقیقات را بیشتر از خود من گرفته بود، بلکه گزارشی که از این کار برای دانشجویانش داد، و بعدها در نامه مفصلی از مشهد برای این قلم فرستاد، در این نیم قرن و اندی، هیچکس تا کنون کتاب سیر تحول قرآن را همچون شریعتی وصف نکرده است.

 دریافت فایل پی‌دی‌اف

نویسنده : اپراتور سایت تاریخ ارسال : اکتبر 14, 2017 2587 بازدید