علی ـ م.آ.۲۶ ( چاپ اول – ۱۳۶۱)
علی
مجموعه آثار ۲۶
علی شریعتی؛ تهران، انتشارات نیلوفر ، چاپ اول پاییز ۱۳۶۱ ، قطع رقعی، تیراژ ۱۰/۰۰۰
مجموعۀ حاضر که در برگیرندۀ سخنرانیها و آثار دستنویس علی شریعتی درباره امام علی است، از یک مدخل، 9 بخش اصلی و یک بخش ضمیمه تشکیل شده است. این بخشها عبارتند از:
*مدخل: ترجمه و تفسیر خطبۀ 32 نهجالبلاغه: این متن دو صفحهای توسط یکی از نزدیکان شریعتی و دست اندرکاران حسینیه ارشاد در اختیار دفتر تدوین آثار قرار داده با این تأکید که شریعتی آن را به منزلۀ پیشدرآمد یکی از سخنرانیهایش نوشته و جهت قرائت به وی داده است. به هر حال، به علت اینکه دستخط اصلی این متن موجود نیست، باید منسوب به دکتر تلقی کرد.
*علی حقیقتی برگونۀ اساطیر: سخنرانیای است در تالار حسینیۀ ارشاد که در دو شب متوالی به تاریخ 15 و 16 اسفندماه سال 1347 ایراد گردیده است. این بخش در گذشته با عنوان فوق و نیز با عنوان «اسطورهای در تاریخ» در سال های ممنوع القلم بودن شریعتی با نام مستعار «دکتر علی زمانی» به چاپ رسیده بود اما از آنجا که دو جزوۀ اخیر و بهویژه جزوۀ دوم، شامل همۀ مطالب نوار نیست، این بخش مجدداً توسط «دفتر» تنظیم شده است.
*قرن ما در جستجوی علی: این سخنرانی در تاریخ 3/6/1351 در تالار حسینیۀ ارشاد ایراد شده است و توسط دفتر پژوهش ها به متن تبدیل شده است. در بخش «نمونهها» برخی از تصاویر نت برداری های شریعتی قبل از سخنرانی به چاپ رسیده است.
*علی تنهاست: موضوع سخنرانی دیگری است که در تالار حسینیۀ ارشاد به تاریخ 11/9/1348 مطرح میشود. متن پیادهشده از نوار توویراستاری و حک و اصلاح می شود . لازم به تذکر است که موضوع این سخنرانی در همین بخش، «تنهایی و علی» عنوان شده است.
*چه نیازی است به علی؟ این سخنرانی در حسینیۀ ارشاد به تاریخ 16/8/1350 ایراد شده است و در قبل از اینکه به شکل مجموعه انتشار یابد با عناوین مختلف از قبیل: «23 سال مبارزه برای مکتب، 25 سال سکوت برای وحدت، 5 سال حکومت برای عدالت»، و «علی، مکتب، وحدت، عدالت» منتشر شده و صوت آغاز نوار نیز از عنوان «23 سال فداکاری در راه مکتب» نام می برد.
*علی، بنیانگذار وحدت: تاریخ این سخنرانی که نظم و ترتیب آن از جانب ماست در نوار 19/8/1350 ذکر میشود اما علی شریعتی در سخنرانی «چه نیازی است به علی؟» از این موضوع که امکان سخنرانی در تاریخ 19/8/1350 را ندارد سخن می گوید و از همین رو این سخنرانی به روز 21/8/1350 می افتد.
*قاسطین، مارقین، ناکثین: ابتدا به صورت یک سخنرانی – و شاید چند سخنرانی- به تاریخ 7/8/1351 در حسینیۀ ارشاد صورت میگیرد و سپس این بحث از جانب شریعتی مفصلاً بسط داده میشود که در زمان حیات وی به شکل کتابی مستقل به چاپ میرسد. لازم به یادآوری است که پس از انتشار کتاب مجدداً اصلاحاتی از سوی خود وی در متن انجام میپذیرد و در نتیجه چند پاورقی حذف میگردد.
*پیروان علی و رنجهایشان: از سخنرانیهایی است که در حسینیۀ ارشاد به تاریخ 4/8/1351 اجرا میشود. تنظیم این بخش به عهدۀ ماست.
*علی، حیات بارورش پس از مرگ: این سخنرانی در سه شب متوالی به تاریخ 12، 13 و 14 آذرماه سال 1348 در حسینیۀ ارشاد ایراد شده و قبلاً به عناوین مختلفی از قبیل «زندگی علی پس از مرگش»، «پیروزی پس از شکست» و یا – همچنان که در بخش «علی تنهاست» همین مجموعه مطرح شده- «پیروزی در شکست» مشهور بوده است. تنظیم دو قسمت اول و سوم این سخنرانی به وسیلۀ علی شریعتی و قسمت دوم توسط ما انجام یافته است. توضیح دیگر اینکه قسمت سوم این بخش تحت نام «علی، انسان تمام» قبلاً انتشار یافته بود که عنوان با محتوا هیچ رابطهای ندارد و متن کامل «علی، انسان تمام» در مجموعۀ شمارۀ 25 به چاپ رسیده است.
* امت و امامت: متن این بخش ابتدا در چهار شب متوالی به تاریخ 11، 12، 13 و 14 فروردینماه سال 1348 در حسینیۀ ارشاد سخنرانی میشود و پس از آن توسط علی شریعتی به نگارش درمیآید.
ضمیمه ها:
* تاریخ و علی؛ دستنوشتهای است که تاریخ آن معلوم نیست اما به نظر میرسد که در اواخر عمر شریعتی به تحریر درآمده است. به دلیل اینکه شیوۀ نگارش آن با متن اصلی تا اندازهای متفاوت است، به بخش «ضمیمهها» منتقل شده است.
نظر خوانندگان عزیز را به این نکته جلب میکنیم که در لیست سخنرانیها و آثار مکتوب شریعتی- منتشره از سوی حسینیۀ ارشاد- دو عنوان از سلسله سخنرانیهای وی مربوط به امام علی به چشم میخورد که برای ممانعت از سردرگمی در مورد آنها توضیح کوتاهی میدهیم:
*«علی اگر میگفت آری»؛ این سخنرانی به دلیل نامعلومی در روز مقرر اجرا نمیشود.
*«علی یک روح در چند بعد» (سه جلسه)- به جای این سخنرانی «پدر، مادر، ما متهمیم» ایراد میشود.