سرمایه کلامی شریعتی | محمدجواد غلامرضا کاشی (روزنامه ایران ـ ۲۶ خرداد ۱۳۹۹)
سرمایه کلامی شریعتی
محمدجواد غلامرضاکاشی
منبع: روزنامه ایران
تاریخ: ۲۶ خرداد ۱۳۹۹
۱. کلام دکتر علی شریعتی طی نیم قرن گذشته، عالیترین مصداق «کلام مولد قدرت» است. نباید از این سخن، الزاماً «کلام انقلابی» فهم شود. پیوند سرمایه کلامی شریعتی با انقلاب، یک حادثه بود. حادثهای که سویههای خیر و شر فراوان داشت. اما مقصود ما از «کلام مولد قدرت» کلامی است که پشتوانه جامعه سیاسی است. کلامی که حیات سیاسی را زنده و شاداب میکند. کلامی که اقتدار تولید میکند و همزمان پشتیبان آزادی است. برای فهم این کلام میتوان به ادبیات هانا آرنت رجوع کرد؛ کلام به منزله عالیترین مصداق عمل در عرصه سیاست. کلام اگر بتواند در زندگی جمعی، خلاق و گشاینده افقهای تازه باشد، آزادی بزاید، اراده جمعی را ممکن کند و زایشگر عرصه عمومی باشد یک کلام قدرتمند است. اگر گاهی با لحظه پیشامدی یک انقلاب همراه است، گاهی هم میتواند تثبیت کننده و تداوم بخشنده یک نظم دموکراتیک و یک جامعه قدرتمند نیز باشد. نقش یک کلام قدرتمند، به موقعیتهای پیشبینی نشده تاریخی وابسته است. اما هر چه هست، عرصه سیاست نیازمند تولید کلام مولد قدرت است.
باید در شریعتی ناقدانه و سنجش گرانه اندیشید | گفتوگو با دکتر مقصود فراستخواه (روزنامه ایران ـ ۲۶ خرداد ۱۳۹۹)
باید در شریعتی ناقدانه و سنجش گرانه اندیشید
گفتوگو با دکتر مقصود فراستخواه
منبع: روزنامه ایران
تاریخ: ۲۶ خرداد ۱۳۹۹
باید در شریعتی «ناقدانه» و «سنجشگرانه» اندیشید؛ نه اینکه در او متوقف شد. ما روی شانه غولهایی همچون شریعتی، آلاحمد، ساعدی و رحیمی ایستادهایم. چشمهای ما بهتر از آنها نمیبیند، اما چون روی شانه آنها نشستهایم شاید باهم و به کمک هم بتوانیم بیشتر ببینیم. نسلی که در زمانهای متفاوت از او زندگی میکند حق دارد دوباره در کار و بار خود مستقلانه بیندیشد و تصمیم بگیرد. نسلی که با مسألههایی به غایت پیچیده و متفاوت درگیر است که امثال شریعتی اصلاً درگیر نبودند.
امت و امامت، پایان شریعتی و آغاز ما | محمد عثمانی (کانال تلگرام بنیاد فرهنگی شریعتی ـ ۲۷ خرداد ۱۳۹۹)
امت و امامت، پایان شریعتی و آغاز ما
محمد عثمانی
منبع: کانال تلگرام بنیاد فرهنگی شریعتی
تاریخ: ۲۷ خرداد ۱۳۹۹
در فاصله زمانی که از درگذشت دکتر شریعتی و ماحصل فکر او یعنی انقلاب، قرار گرفتیم فرصت را باید مغتنم به باز بینی گذشته از برای آینده داشته باشیم. در هیاهو سیل انقلابی، نبود شریعتی گناه ها را متوجه او ساخت. اما این امر شأن ما نیست. متناسب با شرایط جامعه، موج بسیج فکری توده برای تحول انقلابی را رقم زد. آنگاه در نوشته امت و امامت برای جامعه گذار از فرآیند انقلابی طرحی را برمی سازد. در این ایده شریعتی با اهمیت دادن به جایگاه رهبری آگاه که تجلی تمام ساخته های عمومی بوده، وظیفه گذار را بر دوش او می گذارد. طرح واره ای نخبه گرایانه که خودآگاهی نخبگان سیاسی، سیستم را به سمت دموکراسی واقعی سوق می¬دهند. شریعتی به نیکی دریافته بود که جامعه ای که در آن توده ها، رویکردی تبعی از معادلات قدرت دارند؛ نمی تواند با انقلاب صرف به دموکراسی و حاکمیت مردم بر خویشتن خویش را محقق سازند.
براین اساس حرکت گام به گام نخبه گرایانه، در ادامه مسیر انقلاب، توده را در مقام آموزش از نخبگان در زمان پیروزی انقلاب، دموکراسی رأس ها را به دموکراسی رأی ها بدل خواهد کرد. شریعتی این نکته را با توجه به نقش خودآگاه سازی توده ها در فرصت انقلاب دریافته بود؛ یعنی همانطور که این نخبگان و رهبران توده ها در میانه مردم، آنان را آگاه به شرایط و آماده بسیج برای تحول کرده بودند؛ می توانند رهبران پس از پیروزی برای تحقق دموکراسی باشند. شریعتی در این نقطه از طرح واره خود، کا را به اجبار به پایان می رساند. حال در این فرجه زمانی، فرصت ما است که از پایان او، آغازی نو با خوانش انتقادی از گذشته و رهیافتی ایجابی به آینده داشته باشیم.
شریعتی به مثابه پارِسیاستِس عصر خویش | محمدرضا صدقی رضوانی (کانال تلگرام بنیاد فرهنگی شریعتی ـ ۲۷ خرداد ۱۳۹۹)
شریعتی به مثابه پارِسیاستِس عصر خویش
محمدرضا صدقی رضوانی
منبع: کانال تلگرام بنیاد فرهنگی شریعتی
تاریخ: ۲۷ خرداد ۱۳۹۹
پارِسیا (حقیقتگویی) و پارِسیاستِس (حقیقتگو) در میان مفاهیم و واژگان اندیشه سیاسی، کلیدواژهگانی مهجور و مغفول در فضای سیاسی و فکری ایران هستند. غربت این مفاهیم شاید نه تنها از آن رو است که این مفاهیم زاییده بستر آتن کلاسیکاند که در آن گفتن بیمحابای حقیقت بخشی از فرهنگ و سیاست بهشمار میرود، بلکه از این جهت است که در این روزگار به ندرت مابه ازاء واقعی و انضمامی در میان جامعه ایرانی دارد. (بیشتر…)
شریعتی و ضد شریعتیها و نو شریعتیها! | احمد زیدآبادی (کانال تلگرام نگاه متفاوت ـ ۲۷ خرداد ۱۳۹۹)
شریعتی و ضد شریعتیها و نو شریعتیها!
احمد زیدآبادی
منبع: کانال تلگرام نگاه متفاوت
تاریخ: ۲۷ خرداد ۱۳۹۹
در حالی که برخی جریانها زندهیاد دکتر علی شریعتی را به عنوان مسبب تمام مصائب و مشکلات پس از انقلاب، آماج حملات و انتقادات تند و تیز خود قرار میدهند، حمعی دیگر در صدد بازگشت به اندیشههای او برآمدهاند و با طرح ایده “نوشریعتی” در این زمینه تلاش میکنند.
تکاپوی این جهتگیری متضاد در این شرایط، پیش از هر چیز نشانگر این است که سایۀ شریعتی بر فضای فکری ایران همچنان سنگین است و بنابراین، اندیشمندی چون او را نمیتوان به راحتی نادیده گرفت.