همچون معلم

با اتمام دوره‌ی دانشسرای مقدماتی و استخدام در اداره‌ی فرهنگ مشهد به عنوان معلم شریعتی ۱۹ ساله تدریس را آغاز می کند و تا آبان ۱۳۵۱، با آخرین درس از سلسله دروس اسلامشناسی در حسینیه ارشاد تدریس را به پایان می برد. او که از سال ۵۰ امکان تدریس در دانشکده ادبیات مشهد را از دست داده است، با بسته شدن حسینیه ارشاد، امکان تدریس آزاد را نیز در این موسسه از دست می دهد. شریعتی خود را همیشه یک معلم می دانست و نه خطیب و حتی در حسینیه ارشاد با برگزاری دو سری کلاس (تاریخ ادیان و اسلام‌شناسی) به شکل دو هفته یکبار (تاریخ ادیان) و به شکل هفتگی (اسلام‌شناسی) در طول سال ۵۰ و ۵۱ (تا آبان) تلاش می کرد که سخنرانی ها امکان رابطه ممتد آموزشی با مخاطب را از او نگیرد.

شعری که در سال پایانی زندگی اش زمزمه می کرده است (به نقل از کتاب «طرحی از یک زندگی» اثر پوران شریعت رضوی) اثری از شاعر حمیدی بوده است که در دهه بیست سروده شده:

«دو درد بود آنچه مرا پیر کرد و کشت/ بیداد عشق بود و بلای معلمی»

 نمونه سوالات طراحی شده توسط شریعتی در دانشکده مشهد

معارف اسلامی

۱-مذهب چيست؟ و زاده چيست؟ نظرات گوناگون مخالف و موافق و نظريه من.
۲-علوم اوليه اسلامي (اسامي و تعريف و شرح هر كدام)
۳-منحني فرهنگ‌هاي اسلامي و خارجي در تاريخ اسلام.
۴-از مطالعه «تفصيل آيات القرآن» به چه نتايجی رسيده‌ايد؟
۵-قسم‌هاي قرآن (تعريف قسم، قسم خدا، بررسي علمي قسم‌هاي قرآن)
۶-به چه دليل قرآن وحي است و وحي چيست؟
۷-در سيماي محمد چه گفته‌ام؟
۸-اگر متد قرآن در تمدن اسلامي…
۹-امت
۱۰-اساطير
۱۱-اسلام چگونه ديني است؟

سؤالات امتحان تاريخ تمدن سال چهارم تاريخ (نيمسال اول سال تحصيلی ۱۳۵۰ ـ ۱۳۴۹)

1- تجدد يا تمدن؟
2- رابطة ميان «آسيميلاسيون» و «آليناسيون فرهنگي»
3- چه عامل يا عواملي را در تكوين تمدن در تاريخ بشر نيرومندتر می‌دانيد؟
(همة عواملي را كه گفته‌اند طرح كنيد و سپس به طرد يا تضعيف و انتقاد مخالفان‌تان بپردازيد و آنگاه نظر خود را با استدلال عقلي و استناد تاريخي و نقلي اثبات نمائيد.)
4- برجسته ترين موج‌هاي فكري درفلسفه و علم و هنر و جامعة انسان امروز.
5- ژان ايزوله از شاهزاده‌اي نام می‌برد كه «سراپا در سلاح و طلا غرق است اما از دردي رنج می‌برد كه درمان ندارد. » او انسان اين عصر نيست؟
6- خبرنگاري در خانة يك فضانورد از كودكش می‌پرسد: «پاپا كجاست؟» – «به كره مريخ رفته است» – « كي بر می‌گردد؟» – «عصر دوشنبه سوم اكتبر ساعت هفده و بيست و يك دقيقه و چهل و پنج ثانيه»- «كو مامان؟» – «رفته دكان نانوائي نان بخرد»- «كي برمي‌گردد»-«معلوم نيست»!
7- چين: كشور خون و شعر، سنت و انقلاب، گوشه گيري و جهان گرائي، «عرفان و سياست»، «پارسائي و اقتصاد»، بالاخره «ناسيوناليسم در انترناليسم»! يعني چه؟
8- آيا پس از لائوتزو شما منتظر كنفسيوس بوديد؟
9- مالكيت و ماشين: دو پيچ تند برسر راه تاريخ.

امتحان فلسفه تاريخ سال دوم تاريخ (نيمسال اول تحصيلی ۱۳۵۰ ـ ۱۳۴۹)

1- آفريدگار انسان خدا است و پروردگارش تاريخ.
2- جبرهاي جغرافيائي- نژادي – اجتماعي – شغلي – فطري- الهي – اقتصادي (شكل توليد) را در فلسفة تاريخ يكايك توضيح دهيد و سپس بگوئيد كه به نظر شما كداميك علمي‌تر و كدام بي پايه‌تر است؟
3- استعمار فرهنگي غرب می‌كوشد تا در شرق «نسلي بريده و بيگانه با تاريخ» بسازد چگونه؟ چرا؟ و نسل بي تاريخ چيست؟
4- پيوستگي و وحدت تاريخ يا گسستگي و كثرت تاريخ ها؟
5- نظرية ابن خلدون در پيدايش و زوال تمدن؟ دور ديالكتيكي تاريخ و در رابطة توحش و تمدن؟
6- خدا و خدايان چگونه وارد تاريخ شده‌اند و در صحنه‌هاي مبارزات و مسير حركات تاريخ چه می‌كرده اند؟ (رابطة جهان يعني توحيدي – ثنوي – تثليثي و چند خدائي با زيربنا و نظام اجتماع درتاريخ)
7- استنباط
8- از عقايد مذهبي شيعه دربارة امام زمان « غيبت»، «انتظار» ظهور و قيام و انتقام و انقلاب و اصلاح جهان، « و زنده ماندن معجزه آساي امام اخرين » (بيش از هزار سال و شايد تا هزارها سال ديگر ) « آخر الزمان » « ولي عصر» « رجعت ائمه مسموم و يا مقتول شيعيان پس از ظهور امام غائب » « مهدي» ( به معني منجي- همريشه و هم معني با كلمه مسيح)« موعود » « منجي » « فرج بعد از شدت » و اصل « قيام امام در دورۀ آخر الزمان با شمشير كه دنيا را پر از عدل و داد خواهد كرد از آن پس كه پر از جور و ظلم شده است » و به طور دقيق « هنگامي كه در روي زمين بيش از 313 نفر مرد ايمان نباشد» و « اين 313 ياور امام در آخر الزمان در عدد برابر ياران پيغمبرند در جنگ بدر »… آيا می‌توان يك « فلسفۀ تاريخ » روشن و « جبر تاريخي » مسلم استنباط كرد؟ يكايك اين مسائل و اصطلاحات مذهبي و اعتقادي تشيع را با توجه به سرگذشت تاريخي و مبناي فكري و سرنوشت اجتماعي و سياسي وي تشريح و تجليل كنيد آنچنان كه فلسفه تاريخ شيعه مشخص شود.

برنامه‌ی تدریس در نیمسال دوم ۱۳۵۰ـ ۱۳۴۹

شریعتی از سال ۴۵ تا ۵۰ استاد تاریخ دانشکده ادبیات مشهد است. (سال ۵۰ انتقال موقت از دانشگاه به وزارت علوم در تهران) دروس تاریخ تمدن، ویژگیهای قرون جدید و تاریخ ادیان و اسلام شناسی از واحد‌های درسی است که تدریس می‌کرد.

طرح هندسی مکتب

برگرفته از درس اول اسلام‌شناسی هندسی حسینیه ارشاد (بهمن ۱۳۵۰)

نویسنده : اپراتور سایت تاریخ ارسال : دسامبر 17, 2020 1398 بازدید