مصاحبه با حجت‌الاسلام علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی (روزنامه اطلاعات ـ ۲۹ خرداد ۱۳۶۲)
مصاحبه با حجت‌الاسلام علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی
منبع: روزنامه اطلاعات (شماره ۷۰۳۸) ○ تاریخ: ۲۹ خرداد ۱۳۶۲
دکتر شریعتی از افرادی‌ست که واقعاً به این نهضت خدمت کرده و فعالیت‌های ایشان در چندین ساله اخیر بر قشر وسعی از کسانی که ما به آنها دسترسی نداشتیم، اثر داشته و آنها را به میدان کشانید. او خصوصاً با تجربه‌ای که داشته بدین معنا که او عملاً معلم بوده و ثانیاً به خارج رفته بود ثالثاً به جامعه‌شناسی وارد بود و همچنین با وضع روحی و شرایط نسل نو آشنایی داشته، توانست در جامعه مؤثر باشد و موجی نسبتاً قوی ایجاد کند اشکالی که بود این بود که ایشان بیشتر در قشر به اصطلاح روشنفکر و جوان فرو رفته بود و مدتی هم در خارج و دور از ایران بسر برده بود. آشنایی کامل با حوزه‌های علمیه و محیط‌های مذهبی سنتی نداشت از نزدیک با این محیط‌ها آشنا نبود. حوزه علمیه این خاصیت را دارد که هر روز با مردم تماس دارد و طلبه‌ها به شهرها و روستاها می‌روند و در ارتباط دائم با توده محروم هستند. طبیعی است که او نمی‌توانسته در این وضعیت باشد در سخنرانی‌ها هم بیشتر با یک طبقه خاصی طرف بود برخی از برداشت‌ها و دیدگاه‌های ایشان منطبق با مقتضیات بخش عظیمی از جامعه ما نبود ضمن اینکه ایشان خدمات عظیمی داشت گاهی دچار کمبودهایی از این طرف می‌شد در مجموع من معتقدم که ایشان خدمت مفید و مؤثری نموده و ما باید از خدمات ایشان قدردانی کنیم و به آنها ارج نهیم.
س: در عین اینکه شهید شریعتی مثل هر کس دیگر نقطه‌ضعف‌هایی در تفکرش داشته ولی ما جریاناتی را می‌بینیم که محور برنامه و کارشان بر کوبیدن و تضعیف شریعتی بوده است و خوب البته جریان دیگری نیز هست که مطلق کردن شریعتی و بدنبال یک سری اغراض سیاسی و دستاویز کردن او حاضر به دیدن و پذیرفتن ضعف‌های شهید که برای هر متفکری طبیعی است نیست. شما این دو جریان را چگونه توجیه می‌کنید؟
ج: من دکتر را فردی خوش‌نیت می‌دانم او نمی‌خواست عمداً مسائلی را اشتباه طرح کند. بلکه به همان دلیل یک بعدی دیدن از آن جهت که با این قشر از جامعه درست تماس نداشته یک سری کمبودهایی در تحلیل‌های او دیده می‌شود. خوب این سبب می‌شود تا آن قشر از جامعه آن علاقه و نزدیکی را با او پیدا نکند.
س: آیا شما این جریان را تأیید می‌کنید؟
ج: خیر. من معتقدم اگر ما می‌دانیم کسی سوءنیت ندارد نبایست او را کوبید بلکه باید نقادانه با او برخورد نمود. در جامعه بایستی نقادی سازنده وجود داشته باشد.
جامعه ما به دلیل اینکه بسته بوده و تحت فشار و دیکتاتوری قرار داشته عادت نکرده با دید باز به مسائل نگاه کند. ما باید این مسئله را بپذیریم که هیچگاه در آینده نیز فردی مطلق نخواهیم داشت. مطلق‌گرایی در تأیید شریعتی صحیح نیست، چرا که به این معناست که او را به خورد جامعه داده‌ایم و از آن طرف کوبیدن و تضعیف او نیز صحیح نیست. چرا که بدین معناست که بسیاری از دیدگاه‌های خوب ایشان را که برای جامعه مفید است از دست جامعه گرفته‌ایم و اصولاً در مورد هیچ متفکری این نحو برخورد صحیح نیست.
مصاحبه با آیت‌اللّه مهدوی کنی (روزنامه اطلاعات ـ ۲ تیر ۱۳۶۳)
مصاحبه با آیت‌اللّه مهدوی کنی
منبع: روزنامه اطلاعات (شماره ۱۷۳۳۱) ○ تاریخ: ۲ تیر ۱۳۶۳
س: تأثیر آثار دکتر را بر روحیه‌ها چگونه می‌بینید؟
ج: نوشته‌ها و سخنرانی‌های او در روحیه جوانان در آن زمان و در برابر رژیم سابق نقش سازنده‌ای داشت و بهترین دلیل برای محدودیت‌هائی محسوب می‌شد که آن‌زمان این محدودیت‌ها از طرف رژیم اتخاذ می‌گردید، لکن پاره‌ای از برداشت‌ها و موضع‌گیری‌های دکتر اثر منفی بجای گذاشت که رژیم می‌خواست از این بعد قضیه به منظور تفرقه و آشوب در میان جوانان و درس خوانده‌ها و روحانیت بهره‌برداری کند و به این نکته نیز باید اعتراف کرد که آثار متأخر مرحوم دکتر، بهتر از آثار اول او بوده و نکات منفی کمتری داشت.
س: بنظر شما این موضع‌گیری‌ها، انتقادها و … چه ریشه‌ای داشتند؟
ج: بعقیده من این جریانات هم ریشه مذهبی داشت و هم ریشه سیاسی، لکن ریشه سیاسی آن قویتر بود و رژیم مرموزانه با استفاده از تعصبات مذهبی موجود، سعی سوءاستفاده‌های سیاسی داشت و لذا امام هم با درایت خاص خود تا حدود زیادی جلوی این سوءاستفاده را گرفتند.
س: بنظر شما چگونه باید با آثار دکتر برخورد کرد؟
ج: نوشته‌های دکتر گرچه محدود به زمان خاصی نیست، لکن از این نکته نباید غافل بود که آثار دکتر از اوضاع قبل از انقلاب الهام گرفته و از آن مسائل متأثر بوده است. و البته آثار هیچ متفکری از این‌گونه تأثیرات خالی نیست. به اضافه اینکه آثار دکتر و برداشت‌های وی را نمی‌توان وحی منزل تلقی کرد و به این لحاظ جوانان باید نکات مثبت و منفی آثار او را از هم تفکیک کنند تا دچار سردرگمی نشوند و در این‌گونه موارد می‌توانند از راهنمائی‌های امام و متفکران متعهد و با تقوی استفاده کنند.
دکتر شریعتی برای حاکمیت اسلام و جمهوری اسلامی تلاش می‌کرد | آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای (هفته‌نامه سروش ـ ۳۰ خرداد ۱۳۶۰)
دکتر شریعتی برای حاکمیت اسلام و جمهوری اسلامی تلاش می‌کرد
آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای
منبع: هفته‌نامه سروش
تاریخ: ۳۰ خرداد ۱۳۶۰
هفته‌نامه سروش است در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۶۰ گفت‌وگویی اختصاصی با آیت‌الله خامنه‌ای منتشر کرده است که فایل پی‌دی‌اف این بخش از مجله در ادامه‌ی مطلب می‌آيد.
مصاحبه با آیت الله بهشتی (سایت بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های دکتر بهشتی ـ ۲۹ خرداد ۱۳۶۰)
شریعتی همواره رو به اصالت اسلامى پیش می‌رفت
منبع: سایت بنیاد نشر آثار و اندیشه‌های دکتر بهشتی
تاریخ: ۲۹ خرداد ۱۳۶۰
این مصاحبه در سال ۶۰ با آیت‌الله بهشتی انجام شده و از سایت بنیاد دکتر بهشتی برگرفته شده است.
ویژه‌نامه‌ی ششمین سالگرد شهادت دکتر شریعتی (کیهان ـ ۲۹ خرداد ۱۳۶۲)
شریعتی؛ جرقه‌ای در ظلمت، انفجاری در سکوت
منبع: روزنامه کیهان
تاریخ: ۲۹ خرداد ۱۳۶۲
روزنامه کیهان ویژه نامه‌ای به مناسبت ششمین سالگرد «شهادت معلم شهید دکترعلی شریعتی» به چاپ رسانده است. در این ویژه نامه هشت صفحه‌ای اظهار نظرات بسیاری از چهره‌های برجسته سیاسی – دولتی – روحانی پس از انقلاب را در باره شریعتی می‌توان خواند.
دکتر شریعتی از دید من یک انسان خوش قریحه، با هوش و تیز بین ناآرام و جستجو گر است: شهید مظلوم دکتر بهشتی
شریعتی جوان‌های ما را از کاخ جوانان به حسینیه کشاند: آیت الله طالقانی
دکتر شریعتی به مطهری ارادت می‌ورزید: حجة الاسلام خامنه‌ای
دکتر شریعتی از افرادی است که واقعا به این نهضت خدمت کرده است: حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی
نوشته‌ها و سخنرانی های دکتر شریعتی در روحیه جوانان آن زمان نقش سازنده‌ای داشت: ایت الله مهدوی کنی
شریعتی یک انسان تلاش‌گر و در راه عقیده و فکر اسلامی خستگی ناپذیر بود: حجة الاسلام خامنه‌ای
تو بر شهادت پاک فدائیان عشق شاهدی: مصطفی چمران
در این ویژه نامه سخنرانی استاد محمد تقی شریعتی در هفتم شهادت فرزندش در مشهد و نیز بخشی از نامه استاد مطهری خطاب به دکتر شریعتی که در سال ۱۳۴۷ نوشته شده است ( بدون ذکر تاریخ ) درج شده است. دو شعر نیز از علی معلم «همان که رودخانه را به خون تازه رنگ زد» و استاد امیری فیروزکوهی « داشت نیش «خامه» تیزش تراش از « ذوالفقار».
آموزش میراث فرهنگی دکتر شریعتی | حسن یوسفی اشکوری (نقدی بر کتاب: «شهید مطهری افشاگر توطئه … » ـ ۱۳۶۳)
نقدی بر کتاب: «شهید مطهری افشاگر توطئه … »
حسن یوسفی اشکوری
منبع: مقدمه‌ی کتاب نقدی بر کتاب: «شهید مطهری افشاگر توطئه…»
تاریخ: آذر ۱۳۶۳
پیش‌گفتار
در بهار سال ۱۳۶۲، کتابی تحت عنوان «شهید مطهری افشاگر توطئه تاویل «ظاهر دیانت» به «باطن» الحاد و مادّیت» بقلم «علی ابوالحسن (منذر)»، بوسیله «دفتر انتشارات اسلامی (وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)»، منتشر گردید.در پشت جلد نیز مراکز پخش کتاب را «مراکز سپاه پاسداران در سراسر کشور» و «دفاتر سازمان تبلیغات در سراسر کشور» معرفی کرده بود.
هنگامی که کتاب به دستم رسید، براساس عنوان و نام کتاب، ابتدا فکر کردم که نویسنده دراین کتاب به معرفی ابعاد گوناگون شخصیت فکری و علمی و فرهنگی و سیاسی استاد شهید مرحوم مطهری پرداخته است، و لذا با ولع و اشتیاق فراوان، به امید شنیدن و خواندن سخنی تازه و مطلبی نو پیرامون شخصیت شهید مطهری، مطالعه کتاب قطور ۴۳۴ صفحه‌ای را آغاز کردم. امّا هرچه که در مطالعه جلو می‌رفتم می‌دیدم که مطلبی که کم‌تر به آن توجه شده، معرفی حقیقی و جدی آثار و افکار مطهری است و در مقابل، بیشترین مطالب و موضوعات کتاب، پرداختن به دیگران و طرح مسائل متعددی است که بسیاری از آنها ارتباطی با موضوع کتاب و ادعاهای نویسنده مبنی بر معرفی چهره‌ی مطهری ندارد. دیدم این بی‌ارتباطی و بی‌تناسبی به حدی است که خواننده واقعاً درمی‌ماند که نویسنده می‌خواهد مطهری را معرفی کند و یا ده‌ها موضوع تاریخی، سیاسی، فکری، علمی، فقهی و اجتماعی دیگر را مطرح و نقد نماید؟ مثلاً از مجموع کتاب ـ که حدود ۴۴۰ صفحه در قطع بزرگ است ـ یک بخش با عنوان «مطهری، چگونه مطهری شد»، در حدود ۵۰ صفحه، تقریباً بطور مستقیم و در موضوع، به زندگی و افکار و آثار مطهری پرداخته شده، و در اواخر کتاب نیز، بصورت ضمیمه، ۲۰ صفحه، دست‌نوشته آن مرحوم در نقد دو درس از سلسله درس‌های اسلام‌شناسی مرحوم «دکتر شریعتی» آورده شده است. بقیه کتاب، به ده‌ها موضوع مختلف دیگر و شخصیت‌های سیاسی و تاریخی و علمی متعدد پرداخته و مسائل عمده‌ای که هر کدام در جای خود بحث و بررسی و تحقیق مفصلی را طلب می‌کند مطرح ساخته و متأسفانه از کنار تمامی آنها با سادگی و درعین‌حال با تعصب کور و جزمیت عامیانه‌ای گذشته و در هر موردی فتوای خاصّی داده و نتیجه‌ی دلخواه و از پیش تعیین شده‌اش را گرفته و گذاشته است. گویا نویسنده شخصیت مرحوم مطهری را بهانه قرار داده تا حرف‌های خاص و موردنظرش را مطرح ساخته و نتایج ویژه‌ای از آنها بگیرد.
شریعتی، مصلح بزرگ معاصر | حسن یوسفی اشکوری (روزنامه کیهان ـ ۲۹ خرداد ۱۳۶۳)
شریعتی، مصلح بزرگ معاصر
حجت‌السلام حسن یوسفی اشکوری
منبع: روزنامه کیهان (شماره ۱۲۱۸۵، ویژه‌نامه)
تاریخ: ۲۹ خرداد ۱۳۶۳
«نهضت احیای تفکر اسلامی» تاریخی به قدمت و موازی تاریخ انحراف و تحریف مبانی اسلام دارد که در این روند هر از گاهی ستاره‌هایی فروزان درخشیدند و مشعلی، فرا راه پیروان این مکتب برای تشخیص «اصل» از «بدل» نهادند، و شریعتی چهره برجسته و ممتازی در این روند است، مقاله ذیل که نوشتاری است از حجت‌السلام حسن یوسفی اشکوری به بیان تاریخی و گذشته این حرکت و جایگاه معلم شهید شریعتی در این روند می‌پردازند که ذیلاً از نظرتان می‌گذرد.
تهاجم هنرمندانه به مبادی الحادی مدرن | سید محمد خاتمی (کیهان هوائی ـ ۲۷ خرداد ۱۳۶۶)
تهاجم هنرمندانه به مبادی الحادی مدرن
حجة‌الاسلام دکتر سید محمد خاتمی
منبع: کیهان هوائی (شماره ۷۳۰)
تاریخ: ۲۷ خرداد ۱۳۶۶
در آستانه سالگرد رحلت معلم شهادت دکتر علی شریعتی قرار گرفته‌ایم و این در حالی است که پدر بزرگوار و استاد ارجمندش ـ استاد محمدتقی شریعتی ـ نیز به لقاءاللّه پیوست. آنچه در پی می‌آید متن سخنرانی دکتر سید محمد خاتمی ـ وزیر ارشاد اسلامی ـ است که در هفتمین روز رحلت استاد شریعتی در مسجد ارگ تهران ایراد شده است.
در بینش اسلامی، عهد پایانی تاریخ، عهد دین است. بدین ترتیب اسلام دو راه طلائی خود را در آینده می‌نگرد و نه گذشته. اگر به گذشته نگاه دارد به خاطر این است که گذشته ظرف زمان نزول وحی است و وحی حق است که از کانون حق مطلق، صادر شده است و تحت تأثیر زمان و مکان نیست و همواره هست و همواره تازه هم هست. اما در زندگی، رو به آینده دارد و تلاش می‌نماید که در سایه آن، این حق در جامعه و زندگی انسانی پیاده شود. این وعده و اراده خداست و مشیت خداست که دین او بر سراسر زمین و بر همه انسان‌ها حاکم شود.
البته در جریان استقرار دین خدا و در جریان استقرار عدل الهی، یک عامل اساسی به نام خواست و اراده انسان وجود دارد. در جریان این حرکت عظیم، انسان یک ابزار منفعل نیست، یک عالم مؤثر و فعال است که به همان میزان که رشد فکری و قدرت اراده بیشتری پیدا بکند، به آن عهد نهایی تاریخ و استقرار و حاکمیت عدل الهی و دین خدا نزدیک می‌شود انسان خود عامل اصلی است که باید در این جریان حضور داشته باشد، بخواهد، تلاش کند تا آنگاه که حاکمیت دین خدا تأمین شود.
نظرات آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله مکارم شیرازی در مورد حضور آثار شریعتی در کتب درسی (۱۳۶۶)
نظرات آیت‌الله مشکینی و آیت‌الله مکارم شیرازی در مورد حضور آثار شریعتی در کتب درسی
از سال ۱۳۶۰ به بعد، به دنبال بسته شدن فضای سیاسی و تحت تاثیر جنگ ایران و عراق، اندیشه های شریعتی و نام او بار دیگر محل تردید است و علی رغم حضور گسترده در سه سال پس از انقلاب، از ۶۰ به بعد باز بر سر مصلحت حضور او در مراکز عمومی اجماعی نیست. ظاهرا در آذر ماه سال 66 حضور شریعتی در کتاب های درسی موضوع بحث است و در این دو سند روشن است که از آیت الله مکارم شیرازی و نیز آیت الله مشکینی خواسته شده که در این دو مورد نظر دهند:
- حضور در کتابخانه های عمومی
- حضور در کتاب های درسی (بیشتر…)
