در این بخش گزیده‌های از متون شریعتی که خود به سه گونه: «اسلامیات، اجتماعیات و کویریات» تقسیم کرده است، درج می‌شود.
هجرت، زمینه‌ساز جهان‌بینی باز
هجرت، زمینه‌ساز جهان‌بینی باز
در نظر بعضی از علما که از زاویه‌ی به‌خصوصی به مذهب می‌نگرند (مادیون و…) مذهب سفرهای است که رویش سیاه و عامل سکون جامعه و عامل انجماد و توقف و رکود تاریخ است و آنچه بشر را از کوشش و مثبت بودن عاجز و فلج می‌کند مذهب است. اما کسانی را می‌بینیم که دارای یک مغز مترقی و روشن هستند و مسائل دیگری را در سطح بسیار عالی طرح می‌کنند و معلوم می‌شود که آدم کودن و مبتذل با بینش تنگ نیستند و در یک سطح بسیار متعالی فکر می‌کنند ولی به مذهب به نظر مثبت و مترقی می‌نگرند. این اختلاف دو مذهب (زشت و زیبا) مربوط به زاویه‌ی دیدی است که افراد برای نگاه کردن به مذهب انتخاب کردهاند. زاویه‌ی دید انتخاب کردن نشانه‌ی فرهنگ یک انسان است. درجه‌ی اختلاف افراد انسانی از نظر علمی، فکری، انتلیژنزیا، قوه‌ی مغز و قوه‌ی تعقل مستقیماً به زاویه‌ی دیدی که در زندگی مادی و معنویشان دارند، بستگی دارد.
سنگی از فلاخن دوست (۱۳۴۹)
سنگی از فلاخن دوست
منبع: مجله فردوسی
تاریخ: ۶ مهر ۱۳۴۹
سردبیر محترم مجله فردوسی
در شماره نهم شهریور مجله شما، «مسئول» صفحه مخصوص «آشنایان دور و نزدیک» با لحنی زشت به شخص من «هتاکی»کرده است که چون به این گونه حرف‌ها خو کرده‌ام و بدزبانی و جعل و کج فهمی و تحریف و تکفیر را، از جانب هر دو صف «متعصب قالبی» و «تنگ‌حوصله پر مدعی» یعنی متقدم‌های «شبه روحانی» و متجددهای «شبه روشنفکر» نسبت به هر کسی که در این مملکت صفی و صاحبی ندارد، طبیعی می‌دانم، «عهد» کرده‌ام که هیچ‌گاه به این مطالب «شبه نقد» که یا جنبه «حقوقی» دارد و یا جنبه «روانشناسی»! پاسخ نگویم…
چگونه ماندن (۱۳۵۵)
چگونه ماندن
طرح مسأله، جست‌وجوی جواب
متن حاضر پیاده شده‌ی سخنان شریعتی در نشستی است که به سال ۱۳۵۵ با حضور آیت الله خامنه‌ای، فخرالدین حجازی و آیت الله مطهری برگزار شده است. لازم به ذکر است که سخنرانی شریعتی در این محفل برای اولین بار تحت عنوان «چگونه ماندن» در مجموعه آثار ۲، به شکل جداگانه در قبل از انقلاب ایران به چاپ رسیده است و متن کامل مباحثات این جلسه نیز در کتابی تحت عنوان «گفت‌وگوی چهارجانبه» منتشر شده است.
دریغ‌ها و آرزوها (۱۳۵۵)
دریغ‌ها و آرزوها
«دريغ ها و آرزوها» نام صوتي است كه شريعتي پس از آزادي از زندان در سال ۱۳۵۵ و در زماني كه خانه نشين شده بود در خلوت خود ضبط كرده است . اين متن نگاهي است سريع و انتقادي بر يک قرن تاريخ سياسي ايران، از مشروطيت تا نيمه دهه پنجاه. نهضت ملي و مبارزات مسلحانه سال هاي پاياني دهه چهل و پنجاه نيز موضوع نقد قرار گرفته است.
ده سال پیش (۱۳۴۹)
ده سال پیش
ترجمه‌ی کتاب «در نقد و ادب» اثر دکتر محمد مندور، پایان‌نامه‌ی دوران لیسانس علی شریعتی است که ۱۰ سال بعد از ارائه، در ۱۳۴۹ و با مقدمه دکتر یوسفی به چاپ می‌رسد. آنچه در پی می‌آید مقدمه‌ی علی شریعتی است بر آن کتاب.
سخنی درباره‌ی کتاب (۱۳۴۸)
سخنی درباره‌ی کتاب*
سخن گفتن درباره‌ی کتاب دلیل آوردن برای آفتاب است و به‌خصوص در چنین جمعی که جمع کتاب است، فکر می‌کنم سخن زایدی باشد؛ جمعی که اساس کارش بر کتاب است و جمعی که وابسته به یک تمدن کتاب است و جمعی که نماینده‌ی تاریخی است که دو تمدن جهانی بزرگ داشته: تمدن اسلام و تمدن ایران باستان، و می‌دانیم که تمدن و فرهنگ مبتنی بر کتاب است. و همچنین جامعه‌ای است وابسته به مذهبی که مذهبش بر کتاب استوار است و تنها مذهبی است که معجزه‌اش کتاب و نام کتابش «خواندنی» است و نخستین پیغامش «بخوان» و سپس بزرگ‌ترین ستایش خدایش در صفت کسی است که «با قلم تعلیم می‌دهد» و چه تناسب خوبی که پیش از سخنرانی سوره‌ی اقراء خوانده شد به دو مناسبت، یکی این‌که سوره‌ی اقراء نخستین پیغامی است که پیامبر اسلام دریافت کرده و نخستین آیه‌ی کتاب اوست و آغاز مذهب او و بنابراین با آغاز کار انجمن کتاب متناسب است و تناسب دوم که زیباتر است این است که این پیغام اگرچه در یک جامعه‌ی بدوی [آمد] و در آغاز مخاطب واقعی این پیغام مردمی بودند که جز شمشیر و شتر چیزی نمی‌شناختند، نخستین کلمه‌اش «بخوان» است و سپس اولین ستایشی که از خدای این مذهب می‌شود «ربک الاکرم» است (پروردگار گرامی‌ترینت). چرا گرامی‌ترینت؟ که «الذی علم بالقلم» زیرا که پروردگارت کسی است که به وسیله‌ی قلم تعلیم می‌دهد. چه چیز را تعلیم می‌دهد؟ آنچه را انسان نمی‌داند. بنابراین آغاز با خواندن است، تقدس به قلم است و همچنین بزرگ‌ترین صفت خداوند این مذهب تعلیم دادن او به وسیله‌ی قلم است و چه تناسب خوبی با این انجمن…
راه چهارم: اصلاح انقلابی (بهمن ۱۳۹۶)
راه چهارم:
اصلاح انقلابی
به روایت دکتر شریعتی*
«…سه شیوه مشخص در مبارزه‌ی اجتماعی برای اصلاح وجود دارد بر حسب بینش‌ها و مکتب‌های اجتماعی عبارتند از:
1- روش سنتی و محافظه‌کارانه (ترادیسیونالیسم، کنسرواتیسم)
رهبر محافظه‌کار اجتماعی چنین پدیده‌ای را با همه‌ی خرافی بودنش حفظ می‌کند چون سنت است و محافظه‌کار و سنت‌گرا نگاهبان سنت است چه آن را شیرازه‌ی وجودی ملتش می‌شمارد.
2- روش انقلابی (رولوسیونیسم)
رهبر انقلابی به‌شدت و ناگهانی این پدیده را ریشه‌کن می‌کند چون سنت خرافی کهنه و ارتجاعی پوسیده است.
3- روش اصلاحی (رفرمیسم) و تحولی (اولوسیونیسم) :
مرگ شاهین | دکتر علی شریعتی (سروش ـ ۲۶ آبان ۱۳۵۸)
مرگ شاهین
دکتر علی شریعتی
منبع: مجله سروش
تاریخ: ۲۶ آبان ۱۳۵۸
در شماره‌ی ۲۹ مجله‌ی سروش (۲۶ آبان ۱۳۵۸) به سردبیری پرویز خرسند، مقاله از دکتر شریعتی در مورد دکتر فاطمی منتشر شده است با نام «مرگ شاهین».
روشنفکر مسئول کیست؟ (۱۳۵۵)
روشنفکر مسئول کیست؟
نوشتهای که در پی می‌آید متنی است که در مجموعه آثار ۲۰ به‌نام «چه باید کرد؟» با همان نام نشر یافته و از مکتوبات شریعتی است .
