احترام به زن و انتخابهایش | سعید مدنی (۱۸ تیر ۱۴۰۱ ـ کانال تلگرام سعید مدنی)
شریعتی و همسرش
احترام به زن و انتخابهایش
سعید مدنی
منبع: کانال تلگرام سعید مدنی
تاریخ: ۱۸ تیر ۱۴۰۱
عده ای همواره چماقی دردست گرفتهاند و بر سر امثال ما که علاقهمندان نوستالژیک شریعتی و آلاحمد هستیم میکوبند که چرا آلاحمد با آن عقاید ارتجاعی “غربزدگی”اش و شریعتی با “ایدئولوژی سازی از دین شیعه”، زمینه ساز انقلابی شدند که میراثخواران آن بعد از چهل سال آزادیها رامحدود کرده،و حتی انتخاب نوع پوشش را هم به زنان نمیدهند.
(بیشتر…)مقدمه کتاب «سیاست اخلاقی»
مقدمه کتاب سیاست اخلاقی
حسین مصباحیان
منبع: کتاب «سیاست اخلاقی»
تاریخ انتشار: اسفند ۱۴۰۱
درآمد
موضوع همهی مقالات این کتاب، هر یک به روشی، «پرسش از سیاست» یا به تعبیر دقیقتر پرسش از «امر سیاسی»[1] است. چنین پرسشی این پیشفرض را در خود دارد که امر سیاسی «مسئله» است و ضرورت دارد مواجهههایی از مناظر مختلف با آن صورت گیرد تا شاید برخی از وجوه پنهان آن پدیدار گردد، دربارهاش اندیشهورزی شود و امیدوارانه افقهای متفاوتی در چشمانداز قرار گیرد. در چنین جهتی، سه فراز تحول امر سیاسی با محوریت سیاست بهمثابه لحظهی تشخیص دشمن، سیاست بهمثابه لحظهی تشخیص دوست و سیاست بهمثابه امری اخلاقی راهنمای تنظیم مقالات این مجموعه قرار گرفته است و سه فصل مستقل و درعینحال مرتبط را سامان داده است. این فصلبندیها اما بهنحو پیشینی صورت نگرفته و اینگونه نبوده است که مواجهه با سه فراز تحول امر سیاسی در دستور کار قرار گرفته باشد و از همکاران خواسته شده باشد که هر یک در باب مسئلهای از مسائل تودرتوی هر فراز اندیشهورزی کنند. فرآیند شکلگیری و فصلبندی این اثر، کاملاً معکوس و بهنحوی پسینی بوده است. بدین معنا که مقالاتی که ناظر بر اندیشیدن به مسئلهی سیاست از نگاه متفکران جهانی و ایرانی (به طور خاص علی شریعتی) و از مناظر مختلف تاریخی، سیاسی، جامعهشناختی و فلسفی بوده جمعآوری شدهاند و در نظمی که شاهد آن هستیم سامان یافتهاند. بر این ساماندهی، سه ملاحظه وارد است. نخست اینکه تقریباً هیچیک از مقالات را نمیتوان در جایی که قرار گرفتهاند قرار داد، چراکه به قلمروهایی که ناظر بر فهم دیگری از امر سیاسی بوده نیز ورود کردهاند. دوم اینکه از سه فراز مذکور فقط یکی از آنها واقعیت یافته و دو تلقی دیگر صرفاً در موقعیتی است که میتوان از آنها بهمثابه چشماندازهای بدیل نام برد و چون چنین است باید آنها را منحصراً ضرورتهایی برای تحول در فهم امر سیاسی به شمار آورد و امیدوار بود که جایی در واقعیت باز کنند. سوم اینکه، تمرکز برخی از مقالات این مجموعه بر روی اندیشه های علی شریعتی در مورد نسبت سیاست و اخلاق بوده است و همین سبب شده است که حضور شریعتی در این مجموعه پررنگ باشد. با اینهمه، از آنجا که مباحث بیش از نیمی دیگر از مقالات این مجموعه گاه بی هیچ ارجاعی به شریعتی و گاه به صورت اشاراتی به اندیشه های او پیش رفته است، عنوان کتاب نمی توانسته است به چیزی شبیه نسبت سیاست و اخلاق در اندیشه شریعتی تغییر یابد. چرا که در این صورت، اولا عنوان مذکور نمی توانست محتوای همه مقالات مجموعه را نمایندگی کند و ثانیا نمی توانست اهمیت مستقل مسئله معاصر «نسبت سیاست و اخلاق» و چشم انداز «سیاست اخلاقی» را مستقل از اهمیت متفکرانی که به این حوزهها اندیشیده اند، برگزار کند. به ویژه اینکه، مبانی نظری بدیل «سیاست اخلاقی» در مقایسه با مبانی «سیاست واقعی» در مراحل آغازین پی ریزی و نظریه سازی است و ضرورت دارد اندیشیدن و پژوهش کردن به مسائل و موانع چنین طرح بدیلی تداوم یابد.
(بیشتر…)بررسی کتاب «تشیع علوی و تشیع صفوی» در پادکست شیرازه
بررسی کتاب «تشیع علوی و تشیع صفوی» در پادکست شیرازه
پادکست شیرازه یکی از قسمتهای اخیر خود را به کتاب تشیع علوی و تشیع صفوی اختصاص داده است.
در صفحهی این پادکست در معرفی این کتاب و شریعتی آمده است:
نگاهی از نو به شریعتی کنیم | گفتگوی احمدزیدآبادی با محمدجواد غلامرضاکاشی (روزنامه هممیهن ـ ۱۶ و ۱۷ شهریور ۱۴۰۱)
نگاهی از نو به شریعتی کنیم
گفتگوی احمدزیدآبادی با محمدجواد غلامرضاکاشی
منبع: روزنامه هممیهن
تاریخ: ۱۶ و ۱۷ شهریور ۱۴۰۱
بسیاری از آنها که پس از ۴۴سال هنوز مدافع افکار و دیدگاههای علی شریعتی هستند؛ بر این باورند که پروژه شریعتی طرحی ناتمام است و هنوز نیاز به بازاندیشی عمیقتر، ویرایش و تفسیر تازه و خوانش و صورتبندی مجدد دارد؛ پروژه «نوشریعتی» همان موضوعی است که این اشخاص بر اهمیت آن باور و بر ضرورت این بازبینی تاکید میکنند. هاشم آقاجری، مقصود فراستخواه، فرزندان علی شریعتی و بسیاری دیگر همچنان دل در گرو آن پلی دارند که او میخواست میان سنت و مدرنیته بزند و هنوز از تحقق و موفقیت آن در زندگی بشری ناامید نشدهاند. در این میان و در باب آنچه به عنوان پروژه «نوشریعتی» مطرح است؛ گفتوگویی میان احمد زیدآبادی، روزنامهنگار، تحلیلگر مسائل سیاسی و بینالملل و محمدجواد غلامرضاکاشی، پژوهشگر حوزه علوم سیاسی و جامعهشناس و استاد دانشگاه علامه طباطبایی صورت گرفت. کاشی در بخشی از این گفتوگو درباره این پروژه گفت: «نوشریعتی تلاشی برای تحقق یک پروژه است و مدعی نیستم که تماماً وجود پیدا کرده است. بعضی از دوستان ما این وضعیت را به صدور شناسنامه قبل از تولد نوزاد تعبیر کردهاند. من به تلاش برای فهم نو از شریعتی علاقهمندم. تلاش دوستانم را رصد میکنم و در آن مشارکت دارم. بررسی میکنم کجاها هرچه تلاش میکنیم و دستوپا میزنیم پیش نمیرویم و کجاها کمی میتوانیم پیش برویم»؛ زیدآبادی هم این سوالات را درباره نگاهی نو به شریعتی مطرح میکند که:«الان مشخصا در این فضایی که ما داریم زندگی میکنیم، با توجه به ضعفهایی که نمایان شده و نیازهایی که برای زندگی داریم، آن مولفهای که از شریعتی میتواند تاثیرگذار بر زندگی ما باشد، چیست؟ یعنی شریعتی الان در سیاست خارجی چه راهحلی ارائه میکند؟ در اقتصاد چه راهحلی ارائه میکند؟ در نوع همبستگی اجتماعی ما چطور؟ در نوع نظم سیاسی که باید مستقر باشد چه؟»
از شریعتی هنوز چه چیزی مانده؟ | نادر صدیقی (کانال تلگرامی فردای بهتر ـ ۲۹ خرداد ۱۴۰۱)
از شریعتی هنوز چه چیزی مانده؟
نادر صدیقی
منبع: کانال تلگرامی فردای بهتر
تاریخ: ۲۹ خرداد ۱۴۰۱
چه چیزی از شریعتی هنوز مانده و در ما زندگی میکند؟ میتوان این پرسش را در پرتو نوری که امثال هابرماس ویا فوکوبر پرسش ” از روشنگری چه مانده “افکندهاند به دست گرفت : فوکو پیچشی در پرسش “چه چیزی از روشنگری مانده میافکند تا از دل آن پاسخی به نام “نقد دائمی وجود تاریخیمان” استخراج کند.
امت و امامت و دعوت به اندیشیدن | سیدهادی عظیمی (کانال تلگرامی راهبرد ـ ۲۹ خرداد ۱۴۰۱)
امت و امامت و دعوت به اندیشیدن
سیدهادی عظیمی
منبع: کانال تلگرامی راهبرد
تاریخ: ۲۹ خرداد ۱۴۰۱
چهلوپنج سال پس از درگذشت دکتر شریعتی، میراث مکتوب و اندیشه وی از جهات مختلف مورد نقد و بررسی قرار گرفته است.
شریعتی در ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ دیده در نقاب خاک کشید و میان ما و اون یک انقلاب و دهها رویداد و تحول مهم وجود دارد که او ندید و ما در آن زیستهایم. ازهمینرو، ما و او در دو دنیای متفاوت زندگی میکنیم.
یکی از مهمترین سخنرانیهای شریعتی که مورد بحث و نقد فراوانی قرار گرفته، “امت و امامت” است که آن را در فروردین۱۳۴۸ ایراد کرده است. پس از آن، شریعتی با توجه به تحولات و گذر زمان دیدگاههای دیگری نیز ارائه داده است.
در بررسی “امت و امامت”، دیدگاههای بنیادین شریعتی که در همان سخنرانی نیز مورد اشاره و تاکید هستند، اغلب مورد بیتوجهی منتقدان قرار میگیرد.
مذهب علیه مذهب؛ ۴۵سال پس از شریعتی | مجید یونسیان (کانال تلگرامی راهبرد ـ ۲۹ خرداد ۱۴۰۱)
مذهب علیه مذهب؛ ۴۵سال پس از شریعتی
مجید یونسیان*
منبع: کانال تلگرامی راهبرد
تاریخ: ۲۹ خرداد ۱۴۰۱
امروز چهلوپنج سال پس از درگذشت دکتر علی شریعتی بخوبی میتوان اهمیت طرح نظری او را درباره “مذهب علیه مذهب” هضم کرد.
شریعتی با طرح این ایده تلاش کرد “مذهب انقلابی” را در برابر “مذهب فقهی” قرار دهد و با نوعی واکاوی مستند از آموزههای قرآنی، شواهد تاریخی و الگوسازی از شخصیتهایی چون علی(ع)، زینب(س)، حسین(ع)، ابوذر، مقداد و حمزه عصاره مذهب تشیع و اسلام را در عدالتخواهی، آزادمنشی و انسانگرایی خلاصه کند.
او از این غافل بود که اسلام از بدو تولد با نوعی واقعگرایی و تطبیق با شرایط همراه بود و انقلابیگری ابوذر، عدالتخواهی امامعلی و آزادمنشی فرزندش حسین(ع)، نوعی تلاش برای درهم شکستن ظلم حاکمان اموی و سرخوردگی مردم از شیوه حکمرانی ظالمانه بود.
دوران از سرگیری همه چیز فرارسیده | گفتوگو با احسان شریعتی (روزنامه اعتماد ـ ۲۹ خرداد ۱۴۰۱)
دوران از سرگیری همه چیز فرارسیده
محسن آزموده
منبع: روزنامه اعتماد
تاریخ: ۲۹ خرداد ۱۴۰۱
چهلوپنج سال از درگذشت دكتر علي شريعتي ميگذرد، روشنفكري كه موافقان و مخالفان زيادي دارد. بسياري او را معلم انقلاب ميدانند و از اين جهت به نفي يا قبول او ميپردازند. بسياري او را از پيشروان نوانديشي ديني قلمداد ميكنند و برخي معتقدند كه او از مروجان انديشههاي التقاطي است. حتي در سالهاي اخير شاهد بوديم كه با او شوخي ميكنند و نقل قولهايي از او ميسازند يا عباراتي را به طنز يا شوخي منتسب به او جعل ميكنند. اما بهرغم اين اظهارنظرها و ديدگاههاي مختلف، آنچه در آن شكي نيست اين است كه دكتر علي شريعتي از موثرترين و پر مخاطبترين روشنفكران معاصر ايران است. امروز به نظر ميرسد كه در سالهاي اخير، نگاههاي متفاوت نسبت به او هست. پرسش اصلي ما اين است كه آيا امروز هم نسل جديد به دكتر شريعتي توجه ميكند و چقدر آثارش را ميخواند؟ اين پرسشها را با دكتر احسان شريعتي، فرزند دكتر علي شريعتي در ميان ميگذاريم. احسان شريعتي به توصيه پدر و به رغم اظهارنظر مشهور او درباره فيلسوفان، در دانشگاه سوربن فلسفه خوانده و الان 15 سال است كه به ايران بازگشته و در دانشگاهها و برخي موسسات خصوصي به تدريس فلسفه مشغول است. در كنار اينها، او به عنوان يكي از روشنفكران فعال در حوزه عمومي حضور دارد و نسبت به وقايع سياسي، اجتماعي و فرهنگي واكنش نشان ميدهد. احسان شريعتي از مدافعان دكتر شريعتي است و خودش را منتسب به جريان موسوم به «نوشريعتي» ميداند. گفتوگو را با يك پرسش چالشبرانگيز شروع ميكنم.
پروندهی «امتداد همیشگی شریعتی» (روزنامه شرق ـ ۲۹ خرداد ۱۴۰۱)
امتداد همیشگی شریعتی
منبع: روزنامه شرق
تاریخ: ۲۹ خرداد ۱۴۰۱
روزنامه شرق به مناسبت سالگرد شهادت شریعتی پروندهای را در دو صفحه به مقالاتی پیرامون وی اختصاص داده است. در شماره ۲۹ خرداد ۱۴۰۱ مقالاتی از هادی خانیکی، مهرداد احمدی شیخانی، آرمان ذاکری، فهیمه بهرامی و حسن خلیل خلیلی به چشم میخورد. در ادامهی مطلب میتوانید به لینک دریافت فایل پیدیاف این پرونده دسترسی پیدا کنید.
شریعتی؛ دین و انقلاب
حسن خلیل خلیلی*
منبع: سایت اینترنتی بنیاد فرهنگی شریعتی
تاریخ: خرداد ۱۴۰۱
دکتر علی شریعتی، روشنفکری متعهد و متفکری منتقد با نگاه عمیق جامعهشناسانه به زمانه و آینده، به دنبال اصلاح وضع موجود و تغییر در مناسبات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ایران بود و در این راه، «دین» را بهعنوان مؤثرترین «وسیله» برای دستیابی به وضع مطلوب در شرایط و زمانه خود شناخت و با فهم پیشینه محکم و ریشهدار دین در تاریخ و فرهنگ ایران، «مزیت نسبی» را در آن دید که از مفاهیم دینی برای انتقال پیام خویش مدد بگیرد و با توجه به ساختار جامعه ایران، بررسی پیشینه تاریخی دینداری مردم ایران (حتی قبل از ورود اسلام) و توجه به کارکرد دین در جامعه ایرانی، آن را ابزاری مناسب و کارآمد برای تقابل با گسترش کمونیسم و نیز اصلاح فرهنگی-اجتماعی جامعه ایران یافت.
نگاه شریعتی به مقوله دین، نگاه یک جامعهشناس تیزبین به یک وضعیت خاص و ابزارهای کارآمد و مؤثر برای اصلاح، درمان یا تغییر آن شرایط است؛ مانند یک پزشک حاذق که برای درمان یک بیمار، روشها و داروهای مختلف را مطالعه و بررسی میکند و از بین آنان، با توجه به شرایط خاص بیمار، داروی خاصی را تجویز میکند؛ شریعتی نیز برای اصلاح، درمان و تغییر فرهنگی و اجتماعی در جامعه ایران، ابزارها و روشهای مختلف را واکاوی کرد و با نگاه ژرف جامعهشناسی تاریخی پی برد که دین، داروی مؤثری برای اصلاح و درمان شرایط موجود و نیل به شرایط مطلوب ایران است. بر این اساس، از بین نهادهای مختلف، دین را برای دستیابی به هدف خویش مؤثرتر دید و از مفاهیم دینی برای انتقال پیامها و دستیابی به اهداف اصلاحی استفاده کرد.
دین در نگاه شریعتی، یک نهاد شکلیافته و مجموعهای منسجم از جهانبینی، شریعت و اخلاق است که این ظرفیت را دارد تا مناسبات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی جامعه را رقم بزند؛ اما از دیدگاه او، قبل از هر چیز، خود دین نیاز به احیا دارد. گذر از دین محافظهکار به سمت دین انقلابی و اصلاحگر که در پی نیل به وضع مطلوب است، پیام اصلی سخنرانیها و نوشتارهای شریعتی را تشکیل میدهد.
