ویراستاری (۱۳۴۷ تا ۱۳۵۶)
ویراستاری
شریعتی علی‌رغم نداشتن زمان، فشردگی سخنرانی‌هایش در یک بازه‌ی زمانی کوتاه (۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱) و خوانندگان بی‌شمار، در بسیاری اوقات خود مجبور به ویراستاری آثار مکتوب و سخنرانی‌هایش بوده است. با آغاز تدریس در دانشگاه مشهد، ویراستاری متون درسی خود را ـ که توسط دانشجویان پیاده و تنظیم می‌گشته است ـ بر عهده می‌گیرد. نمونه‌ی بارز متون ویرایش شده توسط شریعتی کتاب «اسلام‌شناسی تاریخی» است. این کتاب که به سرعت به فروش می‌رسد توسط شریعتی بار دیگر ویرایش می‌شود. شریعتی آثار مکتوب خود را ـ که در بسیاری اوقات در زمانی کوتاه به چاپ دوم می‌رسیده ـ نیز ویرایش می‌کرده است. به‌طور مثال کتاب کویر که در سال ۱۳۴۹ به چاپ رسیده است توسط شریعتی دوباره ویرایش می‌شود. با شروع سخنرانی در حسینیه ارشاد و دانشگاه‌های سراسر ایران از سال ۱۳۵۰، با وجود آنکه حسینیه گیروه ویراستاری خود را داشته است (پرویز خرسند و کاظم متحدین) و علی‌رغم فشردگی سخنرانی‌ها، باز شاهد آن هستیم که شریعتی در فرصت‌هایی که به‌دست می‌آورد کتاب‌های منتشرشده توسط حسینیه را دوباره ویرایش می‌کند. (به عنوان مثال «تشیع علوی، تشیع صفوی»، دروس اول و دوم «اسلام‌شناسی هندسی»). شایان ذکر است که اوراق به‌جا مانده از کار او بر روی متون، نشان می‌دهد در همه‌ی این موارد، کار شریعتی بسیار فراتر از ویراستاری صوری است. ریتم سریع سخنرانی‌ها از ۱۳۵۰ به بعد، فشار روزافزون نیروهای امنیتی و نداشتن امنیت روحی و مادی امکان ویرایش بیشتر متون را از او سلب می‌کند و در این میان سرعت بالای انتشار و پخش آثار او نیز مزید بر علت می‌شود. این اتفاق برای بار دوم نیز در سال ۱۳۵۶ برای استاد محمدرضا حکیمی ـ که شریعتی مسئولیت تصحیح آثار خود را در «وصیت‌نامه شرعی»اش به او سپرده بود ـ حین ویرایش آثار شریعتی رخ داد. و این موقعیتی است غریب برای شریعتی که دغدغه کلمه داشت و حتا یکی از دلایل اصلی آخرین سفر به اروپا در سال ۱۳۵۶ را ویرایش دوباره‌ی آثار خود عنوان می‌کند.
ویرایش متن «اسلام‌شناسی» توسط شریعتی
کتاب «اسلام‌شناسی» در تاریخ ۱۱ دی ماه ۱۳۴۷ در چاپخانه طوس مشهد در تیراژ دو هزار به چاپ می رسد. بخش اعظم این کتاب ۶۲۷ صفحه ای دروس شریعتی در دانشکده ادبیات مشهد است که توسط دانشجویان ضبط می شده و به تمامی توسط شریعتی ویراستاری دوباره شده است. «سیمای محمد» تنها متن نوشته شده این مجموعه است که در کتاب «محمد خاتم پیامبران» قبل از این مجموعه به چاپ رسیده بوده است. شریعتی این کتاب را تقدیم می کند به:
«کسانی که خود کاری نمی کنند و از اینکه دیگری کاری کند آزرده می شوند».
در پی انتشار چاپ اول این اثر و واکنش‌‌هایی که از سوی محافل سنتی و بخشی از علمای دینی برانگیخت، شریعتی متن چاپ اول را ویرایش کرده و این نکات در چاپ‌های بعدی اعمال شد.
ویرایش متن «یک، جلوش تا بی‌نهایت صفرها»
در فاصله بین سال‌های ۴۸ تا ۵۲ شریعتی سخنرانی‌های پی‌در پی را در نقاط مختلف کشور و به‌طور خاص در حسینیه ارشاد عرضه می‌کرد. در بسیاری اوقات این سخنرانی‌ها پس از پیاده شدن توسط دست‌اندرکاران حسینیه (پرویز خرسند و کاظم متحدین) ویراستاری می‌شد. اما در برخی مواقع این خود شریعتی بود که تجدید نظر در متن و یا ویراستاری را به عهده می‌گرفت. در بسیاری اوقات تفاوت میان متن و صوت از این رو است.
تاریخ تقریبی نگارش این اثر به پایان دهه ۴۰ باز می‌گردد. پس از چاپ اول کتاب توسط حسینیه ارشاد، شریعتی متن را بازبینی می‌کند که تاریخ ویرایش دوم مرداد ۱۳۵۱ است.
ویرایش متن سخنرانی «امت و امامت» توسط علی شریعتی (۱۳۴۸ تا ۱۳۵۲)
در فاصله بین سال‌های ۴۸ تا ۵۲ شریعتی سخنرانی‌های پی‌در پی را در نقاط مختلف کشور و به‌طور خاص در حسینیه ارشاد عرضه می‌کرد. در بسیاری اوقات این سخنرانی‌ها پس از پیاده شدن توسط دست‌اندرکاران حسینیه (پرویز خرسند و کاظم متحدین) ویراستاری می‌شد. اما در برخی مواقع این خود شریعتی بود که تجدید نظر در متن و یا ویراستاری را به عهده می‌گرفت. در بسیاری اوقات تفاوت میان متن و صوت از این رو است.
شریعتی و ماجرای طرح جلد کتاب حج
کتاب حج در سال ۴۹ ـ ۵۰ و به دنبال دومین سفر شریعتی به مکه تنظیم شده و توسط حسینیه ارشادبرای اولین بار در سال ۵۰ به چاپ می رسد. شریعتی در چاپ بعدی این کتاب تصحیحاتی انجام داده و عنوان کتاب را به «تحلیلی از مناسک حج» تغییر داده است. (از جمله عناوین فصل‌ها) فصل هایی که توسط شریعتی به چاپ بعدی افزوده شده است عبارتند از:
- سخنی با خواننده
- حج
- حج بزرگتر
- بزرگتر از حج: شهادت
![[facebook]](http://drshariati.org/btn_fb_55px.gif)
