شریعتی پیوند میان توده‌ها و نخبگان را عمیق کرد

سیدمحمد خاتمی

منبع: خبرگزاری مهر

تاریخ: ۲ تیر ۱۳۸۶

آنچه در پی می‌آید سخنان حجت‌الاسلام سید محمد خاتمی در یادمان سی‌امین سالگرد درگذشت دکتر شریعتی است.

رئیس موسسه بین المللی گفتگوی فرهنگها و تمدنها گفت : یکی از خصوصیتهای مرحوم شریعتی این‌ بود که روشنفکری را از محافل و مجامع خاصی که طنین آن خیلی در جامعه گسترده‌ نبود، بیرون آورد و به متن جامعه کشاند .

به گزارش خبرگزاری مهر، حجت الاسلام سیدمحمد خاتمی طی سخنانی در «یادمان سی‌امین سالگرد درگذشت دکتر شریعتی، نماد پرافتخار روشنفکری دینی ایران اسلامی» در اجلاس سالانه شورای نمایندگان انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه‌ها از نزدیک کردن زبان نخبگان به زبان توده مردم به عنوان هنر دوم شریعتی نام برد و گفت: اصطلاحاتی که از سوی نخبگان قبل از شریعتی به کار برده می‌شد برای جامعه قابل فهم نبود و نمی‌توانست منشاء حرکت باشد اما شریعتی فکر نویی داشت و توانست آن را به شیوه‌ای بیان کند که برای جامعه قابل فهم باشد. به خصوص اینکه او از موضعی مسائل را بیان می‌کرد که با وجدان و هویت جامعه ما سازگار باشد.

وی با یادآوری اینکه “شریعتی اصطلاحات غیرقابل فهم جامعه روشنفکری را به اصطلاحات قابل فهم تبدیل کرد” به جایگاه اصطلاحاتی نظیر شهادت، اشاره کرد و مشی شریعتی در این مورد را تحول‌آفرین خواند.

خاتمی گفت : ممکن است در تفکر شریعتی ایراداتی هم وجود داشته باشد.

وی در عین حال تفکر این روشنفکر دوران معاصر را اسلامی خواند و گفت :‌ انتظاری که شریعتی بیان می‌کرد با انتظار تشیع اصیل تفاوت ماهوی نداشت.

وی همچنین با استناد به اسلام مورد نظر حضرت امام(ره) آن را آیینی رهایی‌بخش و برای پیروانش تحول‌آفرین و در جهت رهایی آن‌ها از استعمار و استبداد توصیف کرد و گفت : این دیدگاه از اسلام سبب شد تا اسلامی که ما به دنبال آن بودیم به نخبگان جامعه نزدیک شود.

خاتمی در ادامه گفتمان شریعتی را ” گفتمانی که بین توده‌ها و نخبگان پیوندی عمیق ایجاد کرد و تاثیرگذار بود” تعریف کرد.

رئیس موسسه بین المللی گفتگوی فرهنگها و تمدنها در ادامه اظهاراتش به نقش تشکل‌ها در جوامع خصوصا جامعه ایران اشاره کرد و با مهم ارزیابی کردن آن، این نقش را در مقاطعی که نام تشکل‌ها با عناوینی نظیر اسلامی، یا دانشگاهی همراه شود دو چندان دانست.

خاتمی در ادامه با اشاره به انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها گفت : این انجمن تشکلی است وفادار به اسلام و متعلق به بخشی از جامعه دانشگاهی و از این جهت دارای اهمیت است.

وی با تاکید بر اینکه ” در جامعه امروز بدون تشکل امکان حیات اجتماعی وجود ندارد” اظهار کرد : این تشکل به چند صورت می‌تواند حضور داشته باشد؛ تشکل‌های فراگیر که همه باید جزء آن باشند که این شکل در کشورهای شرقی اعم از این‌که حکومت‌های آن‌ها انقلابی، یا ارتجاعی باشند، وجود دارد.

خاتمی با بیان اینکه “تشکل به مفهوم سامان دادن به تنوع‌های طبیعی جامعه می‌باشد” تشکلهای مطلوب را تشکلهایی دانست که با شناسنامه روشن از گرایشها و نیازهای جامعه نمایندگی می کنند و در ادامه با یادآوری مجدد سهم تشکلها در سامان دادن به فکرها و دغدغه‌های جامعه و ایجاد رابطه بین نخبگان و جامعه تاکید کرد : ‌تشکل اگر به معنی نفی تنوع و حذف کردن مسائل در یک شکل باشد، ضد فلسفه وجودی تشکل است.

وی در ادامه با تاکید بر آزادی اندیشیدن، سهم تشکلها را در منسجم کردن افکار و اندیشه‌ها و شناسنامه‌دار کردن آنها یادآور شد و آن را گامی در جهت تکامل افکار و اندیشه‌های صاحبان آن تشکلها و دیگران دانست.

خاتمی گفت : ممکن است در بحث تشکلها چند تشکل مقبولیت بیشتری پیدا کنند که اشکالی ندارد، این مسئله‌ای است که در قانون اساسی کشورها چه جهان سوم و چه غرب از نظر تئوری پذیرفته شده و در کشور ما هم این امر را پذیرفته‌ایم.

وی همچنین خاطرنشان کرد : اگر ما این تشکلها را نپذیریم، جامعه دچار فاجعه‌ می‌شود، چون عملا بدون تشکل نمی‌شود کار کرد و در غیبت تشکلهای شناسنامه‌دار، ‌تشکلهای غیرمسوول با امکانات و قدرت عمل در عرصه سیاسی به وجود می‌آیند و جامعه را به راهی که مد نظر خودشان است می‌برند. از سوی دیگر ، اگر تشکلهای رسمی و آشکار نتوانند فعالیت کنند، ما شاهد شکل‌گیری تشکلهای زیرزمینی خواهیم بود که به واسطه آنکه امکان ارتباط با جامعه را ندارند، دچار توهم می‌شوند و کم کم این فکر شکل می‌گیرد که به سمت خشونت بروند و در این حالت ما با هسته‌ای که با ابراز خشونت بروز پیدا می‌کند، مواجه می‌شویم.

رئیس‌جمهور سابق کشورمان تاکید کرد: ” هیچ راهی جز این‌که تشکلها را بپذیریم و بگذاریم که در چارچوب قانون اساسی و آزاد فعالیت کنند، وجود ندارد”.

وی در ادامه خطاب به اعضای انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها یکی از رسالتهای مهم این تشکل و تشکل‌های مشابه را جا انداختن فکر اسلامی در جامعه به صورت جدی و بسط دادن تشکل در سطح جامعه دانست و گفت : تشکلها طبعا با افکار خاص علمی، صنفی و غیره کار خود را انجام می‌دهند، اما تشکل شما که بیشتر جنبه اجتماعی دارد به خاطر وجه علمیش باید نسبت به مسائل علمی، پژوهشی و دانشگاهی هم حساس باشد.

وی شناخت عواملی که باعث پویایی دانشگاه، علم،‌پژوهش و تلاش برای استقرار آن در جامعه می‌شود را به همراه اهتمام در جهت حفظ هرچه بیشتر حرمت دانشگاهیان و استادان و کادرهای علمی و دانشجویان از وظایف انجمنهایی دانست که با دانشگاه ارتباط دارند و خطاب به انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها گفت: شما باید عملا از این مسائل دفاع کنید.

خاتمی در ادامه به تقسیم‌بندیهایی که در حوزه مسائل سیاسی، مبنی بر تقسیم‌بندی گروهها به چپ و راست، اصلاح‌طلب و اصولگرا و تعبیری که اخیرا مبنی بر تقسیم‌بندی دیندار و بی‌دین صورت گرفته اشاره کرد و با تاکید بر رعایت معیارهای دینی گفت : شما به عنوان یک انجمن دانشگاهی که عنوان اسلامی دارید در این زمینه رسالت بیشتری بر عهده دارید هرچند در این زمینه همه تشکلهای اصلاح‌طلب وظیفه دارند. ‌البته نباید تنها برای جلوگیری از در معرض حمله قرار گرفتن تظاهر به دینداری کنیم؛ بلکه چون به این امر اعتقاد داریم باید در جنبه های اسلامی تاکید کنیم.

وی گفت : ما نمی‌توانیم اسلام تعالی‌بخش را رها کنیم و دنبال اسلامی برویم که در آن با پرداختن به ظواهر،‌امور ناشایستی را انجام می‌دهند.

خاتمی از ترور شخصیت، تهمت و غیبت به عنوان اقداماتی خلاف روح اسلام نام برد و گفت : پایبندی به اسلام و اسلام منطبق با معیارهای امام(ره) به عنوان سلسله جنبان نظام برای ما مهم است و به عنوان یک شخص دینی و انقلابی باید این کار را انجام دهیم و در جامعه هم باید بگوییم که اسلام را می‌خواهیم آن‌طور که می‌فهمیم.

خاتمی در پایان تصریح کرد : در اسلام مورد نظر ما، انسان محترم است و این اسلام نمی‌خواهد با همه دنیا دعوا کند البته هرچند اگر علیه او عمل کنند، می‌ایستد و خواهان سازش نیست.

سید محمد خاتمی پس از ایراد سخنانش به سئوالات جمعی از اساتید شرکت کننده در اجلاس سالانه شورای نمایندگان انجمن اسلامی مدرسین دانشگاهها پاسخ داد.

لینک : اینجا

نویسنده : اپراتور سایت تاریخ ارسال : اکتبر 11, 2015 1645 بازدید