خاطراتم را به دوره پنج سال و اندی كه در كار تدوین آثار دكتر شریعتی بودیم، محدود می‌كنم؛ یعنی از سال ۵۸ تا سال ۶۲. البته بعد از آن ایام هم ما با پوران خانم به‌طور مستمر ارتباط داشتیم ولی بیشتر خاطرات من در آن مقطع تاریخی است. هنوز تصویرش در ذهنم است. در جلسه‌ای كه با احسان داشتیم گفته شد كه دیگر آقای حبیبی نمی‌خواهند [تدوین آثار را] ادامه دهند. در این جلسه قرار شد كه با پوران خانم نشستی داشته باشیم تا تكلیف برای تداوم تدوین آثار دكتر شریعتی روشن شود. تا آن مقطع مرحوم حسن حبیبی مجموعه آثار را در خارج از كشور تدوین كرده بود (۸ مجموعه) و همچنان آثار زیادی باقی‌مانده بود. جلسه‌ای در كانون ابلاغ اندیشه‌های شریعتی تشكیل شد با حضور عده‌ای از دوستان و پوران خانم تشكیل شد. پوران خانم توضیح داد كه آثار زیادی هنوز برجا مانده و باید تدوین و تنظیم و منتشر كرد. در میان جمع پرسید چه كسانی داوطلب این كار هستند؟ سه، چهار نفر دست‌شان را بلند كردند و از جمله من و مرحوم مجید شریف و دو تن دیگر از دوستان جوان. پوران خانم پذیرفت كه ما این كار را انجام دهیم. ایشان تمام مقدمات و تمهیدات را چید تا این كار هر چه زودتر انجام شود.

پوران خانم دو ویژگی خیلی مهم داشت:

ـ داشتن تدبیر و دوراندیشی فوق‌العاده. او زن دوراندیشی بود. ما در آن موقع خیلی جوان بودیم و قدرت و توانایی دوراندیشی او را نداشتیم. او پیش‌بینی می‌كرد كه آن آثار ممكن است دچار وقفه شده و احیانا از دسترس و تدوین و… دور شود. پیش‌بینی داشت كه درنهایت فضا به سوی بسته شدن خواهد رفت و ممكن است این آثار به دست كسی نرسد.

ـ پیگیری و سماجت. ویژگی دیگر او همین سماجت و پیگیری بود؛ پای قصه‌ می‌ایستاد تا این كارها هر چه زودتر و سریع‌تر تدوین شود. ما كارمان را شروع كردیم و ایشان مرتب به ما سر می‌زد و كمبودهایی را كه برای تدوین در آثار دكتر داشتیم را در اسرع وقت برطرف می‌كرد و به دست ما می‌رساند. دفتر كار ما در ابتدای اتوبان مدرس بود كه البته در سال ۶۰ به آنجا حمله كردند؛ در و شیشه‌ها را شكستند. من همه آثار مكتوب دكتر شریعتی، نوارها، دست‌نویس‌های و… را بردم در منزل خودم. دو سال هم در منزل ما حدودا تدوین آثار ادامه پیدا كرد. قبل از تغییر دفتر، پوران خانم می‌آمد به دفتر. یخچال خریده بود؛ یخچال را پر می‌كرد، حتی گاه آنجا را تی می‌كشید. ما می‌گفتیم این كار را نكنید و خودمان انجام می‌دهیم و ایشان مخالفت می‌كرد؛ فضایی را برای ما فراهم می‌كرد تا ما بتوانیم به كار خود ادامه بدهیم. واقعیت این بود كه شرایط هم خیلی دشوار و سخت بود: چالش‌های اجتماعی-سیاسی، درگیری‌ها هر روز وجود داشت و ما هم به آن چالش‌ها و درگیری‌ها توجه داشتیم و ایشان نگران این بود كه نكند این كاری را كه شروع كرده‌ایم متوقف شود. نیروی دیگری هم در آن زمان وجود نداشت كه كارها را ادامه دهد. به هر حال او بود كه همه رسیدگی‌ها را می‌كرد، همه كمبودها را فراهم می‌كرد و با پیگیری و سماجتی كه در این كار داشت حتی بعد از اینكه به دفتر ریختند و شیشه‌ها را شكستند و ما كارها را بردیم به منزل، باز ایشان همچنان ما را تشویق می‌كرد. واقعا یكی از مشوقان اصلی كار ایشان بود. اگر واقعا ایشان نبود فكر نمی‌كنم آن آثار در آن مقطع ۴ ساله تدوین می‌شد. سرپرستی و مدیریت فوق‌العاده‌ای داشت. ما این آثار را در ظرف چهار، چهار و نیم سال كه حجم خیلی وسیع و گسترده‌ای دارد (حدود ۱۵ هزار صفحه) تدوین كردیم. من یادم است كه در سال ۶۳ وقتی رفتم پیش مرحوم دكتر سامی و فهمید كه ما [چند نفر] این كارها را انجام داده‌ایم، گفت من فكر می‌كردم كه موسسه‌ای با پنجاه نفر كادر مشغول تدوین آثار بوده‌اند. شما خیلی جوان هستید و با چند نفر آدم این كار را انجام داده‌اید. دكتر سامی گفت، «انقلاب اسلامی واقعی» را شما كردید.
آن موقع بحث انقلاب فرهنگی بود. گفت انقلاب فرهنگی واقعی را شما كردید.

واقعیت این بود كه خانم دكتر اگر نبود احتمال داشت این آثار در آن مقطع تاریخی مدون و منتشر نشود. به هر حال مدیریت، تدبیر و دوراندیشی ایشان نقش بسیار تعیین‌كننده‌ای در تدوین آثار داشت. در میانه كار ما بود كه وزارت ارشاد تشكیل شد. در آن مقطع بر پنج عدد از این مجموعه آثار‌ وزارت ارشاد پانوشت زد و بعد‌ها هم همان‌ها را ممنوع كرد. تصور كنید اگر آن آثار در آن مقطع تاریخی منتشر نمی‌شد بعدا با یك وزارت ارشاد بسیار سختگیر روبه‌رو می‌شد كه می‌توانست آثار شریعتی را مثله كند یا اجازه ندهد. یادم می‌آید وقتی كه ما مجموعه آثار ۳۴ را نهایی كردیم وزارت ارشاد روی ۱۳ نامه حساسیت نشان داد و مجوز نداد و خانم دكتر گفت بدهید به من و می‌فرستم به خارج از كشور. خانم دكتر كتاب را به شكل زیراكسی به خارج كشور فرستاد و به دست احسان و بچه‌ها رساند و آنها به‌طور كامل منتشرش كردند. در ایران هم با حذف ۱۵ نامه مجوز گرفت و چاپ شد و البته بعدها كامل این نامه‌ها منتشر شد. واقعیت این است كه اگر تدبیر و دوراندیشی خانم دكتر نبود شاید شریعتی به این شكل در آثارش منعكس نمی‌شد و احتمالا مثله می‌شد و از بین می‌رفت.

خداوند روحش را شاد كند! و به فرزندان عزیزش صبر و آرامش بدهد در جوار روح دكتر شریعتی

* از دست‌اندركاران مجموعه آثار شریعتی