ایران همین جا است که ایستاده‌ایم

محدثی گیلوایی و سیدجواد میری

تاریخ: ۱۶دی ۱۳۹۵

هنوز تفهیم اتهام نشدم

دکتر سید جواد طباطبایی

منبع: روزنامه شرق

سیدجواد طباطبائی و به تعویق انداختن مستمر نقد “اهل ایده ئولوژی”

حسن محدثی گیلوایی

“اهل ایده ئولوژی” عنوانی کلی ای است که سیدجواد طباطبائی برخی از اهل نظر و صاحب نظران ایرانی را که معلوم نیست چه سنخیت و قرابتی با هم دارند، با آن مورد حمله ی مداوم قرار می دهد. این حملات فی نفسه اهمیت ندارند، بل که مهم این است که اگر اهل ایده ئولوژی این قدر خطرناک هستند، چرا او به جای حمله ی لفظی، به نقد بنیادی آن ها نمی پردازد. او مدعیاتی کلی درباره ی اهل ایده ئولوژی بودن مطرح کرده است و چند نفر از اهل ایده ئولوژی را معرفی کرده است: کسانی چون عبدالهادی حائری، احسان نراقی، جلال آل احمد، علی شریعتی و تعدادی دیگر. بدین ترتیب، تعداد قابل توجهی از متفکران و روشن فکران این سرزمین با خاست گاه ها و نظرگاه های فکری مختلف به عنوان اهل ایده ئولوژی یک کاسه شده و نفی و طرد می شوند. نکته ی مهم این است که سیدجواد طباطبائی ایده ئولوژی را خیلی خطرناک معرفی می کند و مدعی است که متوجه “رویش ایده ئولوژی” شده است و به خطر آن بیش از پیش واقف است و مبارزه با اهل ایده ئولوژی را ضروری می داند. او بارها با زبانی توهین آمیز درباره ی آنان سخن گفته است و در آخرین بار نیز آل احمد را “عوام علما” خوانده است: “اهل ایده ئولوژی و عوام علما که بعضی هاشان آدم های مهمی هستند از نوع آل احمد که نمونه ی کامل غرض ورزی … است”. طباطبائی به عنوان «خواص علما»، در مورد آل احمد حتا فاقد اطلاعات ابتدایی است و می گوید: “… کسی است که نه دانشگاه رفته و نه می دانسته که دانشگاه چیست” (از متن سخن رانی اخیر سیدجواد طباطبائی منتشر شده در کانال ایشان). لابد دانشگاه های ایرانی که آل احمد تا مرحله ی دکترا در آن ها درس خوانده اما از نگارش پایان نامه ی دکترا صرف نظر کرده است، از نظر سیدجواد طباطبائی دانشگاه محسوب نمی شوند. شاید هم “غرض ورزی” موجب فراموشی شده است! ایشان گفته است: “من ایرانی نیاز به دو تا چوب زیر بغل دارم که نیفتم. یک این است که بفهمم فارابی چه می گوید. دو این است که بفهمم کانت چه می گوید یا دکارت چه می گوید؛ فرقی نمی کند. این دو تا عصای دست ماست؛ در واقع. این از آن جایی می آید که ایده ئولوژی، آمدن ایده ئولوژی، سیطره ی ایده ئولوژی در نیمه ی دوم دهه ی چهل و تمام دهه ی پنجاه در این جهت بود که ما نه فارابی بفهمیم و نه دکارت و کانت بفهمیم. می شود گفت که موفقیت آمیز بوده. این کوشش برای تخریب بنای علم در این کشور موفقیت آمیز بوده است. در خیلی جاها شکست خورده اما در این جا موفقیت آمیز بوده است. … ما را محکوم به این کردند که نفهمیم و اصلاً راه فهمیدن را بر ما بستند. … دو بال در واقع، این که از طریق آن ها دانشگاه ما بتواند پرواز بکند روزی یکی این است که نخست در درجه ی اول تسویه حساب بکند با وجه سلبی اش، تسویه حساب بکند با آن چه از ایده ئولوژی در بیست سال گذشته گرفته. اول خالی کردن ذهن از این است؛ چون بزرگ ترین سدی است که در برابر دانشگاه و دانش گاهی وجود دارد و حتا مسؤولان دانشگاهی وجود دارد …” (همان). به راستی، اگر ایده ئولوژی و اهل ایده ئولوژی این همه مهم است، چرا سیدجواد طباطبائی به نقد جدی و مبنایی آن ها نمی پردازد؟ چه طور چند نفر به خصوص دو متفکر جوان (یعنی آل احمد و شریعتی در دو دهه ی چهل و پنجاه) توانسته اند چنین مخرّب ظاهر شوند که حالا امثال طباطبائی بعد از گذشت چند دهه از مرگ آن ها نتوانسته اند این آثار مخرّب را خنثا کنند؟ این چیزی است که نیاز به توضیح دارد. تا زمانی که سیدجواد طباطبائی به این پرسش ها پاسخ ندهد و نشان ندهد که طی چه فرآیندی آن ها توانسته اند چنین کنند، ادعاهایش مسموع واقع نخواهد شد. در مجالی دیگر  شاید باز هم در مورد ایشان بنویسم تا خواننده گان محترم بیش تر با ایشان آشنا شوند. در ادامه، نظر مخاطبان محترم را که برخی از آنان خواهان “دلایل قوی و معنوی” هستند، به مقاله ی حمید نادری نورعینی جلب می کنم.  قابل توجه این است که این مقاله از تولیدات دانش گاهی در ایران است!

منبع:  تلگرام  سایت فرهنگی صدانت / 17 دی 1395

نقدی بر نقد دکتر سید جواد طبا طبایی

سید جواد میری

نظر شما درباره سخنان دکتر سیدجواد طباطبایی در مورد ایران که اخیراً در خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد و نقدی که ایشان به دکتر علی شریعتی داشتند، چیست؟

دکتر سیدجواد طباطبایی سخنان بسیار خوب و نکات بسیار جالبی را مطرح کردند که هر کدام از این نکات می‌تواند سرفصل گفت‌وگوهایی در عرصه روشنفکری در ایران شود.

تبارشناسی جایگاه جواد طباطبایی

اساساً باید در ابتدا یک پرسش را مطرح کنم که چرا ایشان به نقد روشنفکران دینی می‌پردازد و از کدام منظر است که نوک تیز نقد خودش را متوجه شریعتی می‌کند؟ پیش از آغاز این بحث باید یک تبارشناسی انجام دهیم و خاستگاه و جایگاه اندیشه طباطبایی را تبارشناسی کنیم و بعد از آن است که ما می‌توانیم بگوییم چرا ایشان به شریعتی حمله می‌کند و شریعتی سمبل چه حرکتی است؟ آقای طباطبایی اساساً نوع نگاهش به مدرنیته و عصر روشنگری منطبق بر این ایده است که اساساً روشنفکری و روشنگری زمانی می‌تواند اتفاق بیافتد که ما خود را در چهارچوب اروپامدارانه قرار دهیم؛ یعنی همان راهی را که کانت، هگل و بسیاری از اندیشمندان اروپایی مبتنی بر تجربه تاریخی اروپای غربی رفته‌اند که در پس آن به‌عنوان مثال انقلاب علمی و انقلاب فرانسه، تضاد بین علم و دین بوده و بسیاری از تجربه‌های تاریخی اروپای غربی بوده که مجموعاً آن‌ها را می‌توان با مفهوم اروپامدارنه معادل‌سازی کرد. اگر در ذیل این ما خودمان را تعریف کنیم آن‌گاه می‌توان در مورد مدرنیته بحث کرد، درحالی‌که شریعتی اساساً نوع نگاهش به تجربه تاریخ اروپای غربی یک نوع نگاه سلبی نبود؛ ولی معتقد بود که ما نمی‌توانیم نعل‌به‌نعل این تجربه تاریخی را در تاریخ کشور خودمان یا در حیطه جهان اسلام تکرار کنیم. شریعتی در کتاب تاریخ ادیان می‌گوید که  اگر تاریخ ایران را نگاه کنیم لااقل در 14 قرن اسلامی با عوامل رنگ‌ها و حساسیت‌های واقعی شدید دینی شکل گرفته و تکوین یافته. فرهنگ ما نیز یک فرهنگ دینی است، یک فرهنگ یونانی یا یک فرهنگ رومی نیست که بشود، گذشته از آن خود جامعه ما اکنون روابط اجتماعی‌اش، سنت‌ها و طرز تفکر و نهاد فرهنگی جامعه ما وجدان و روح جمعی ما صددرصد مذهبی است.» می‌گوید اگر تجربه تاریخ ما مانند تجربه تاریخی اروپا بود و ما هم وارث یونان و رم بودیم شاید می‌توانستیم نوعی از تجربه یوروسنتریک را داشته باشیم؛ ولی اینکه بیاییم امروز در موضع و مقام ایران امروز قرار بگیریم و سعی کنیم همان تاریخ را تکرار کنیم این امکان‌ناپذیر است و باعث شکاف‌های طبقاتی و گسست‌های بزرگ در سرزمین ایران و اساساً در ذهن و زبان جامعه ایرانی خواهد شد. دکتر طباطبایی از یک تبار دیگری وارد می‌شود و  آن روشنفکری دینی  را یک روشنفکری اصیل نمی‌داند و می‌گوید روشنفکری زمانی اصیل است که دارای تعقل باشد و اساساً نمی‌شود تعقل و تعبد را کنار همدیگر گذاشت. درحالی‌که شاید یکی از ارگانیک‌ترین و منسجم‌ترین جریان‌های اندیشه‌ای و فکری در صدوپنجاه ساله اخیر جهان اسلام به صورت کلی و ایران به‌ویژه جهان تشیع همین نهضت و جنبش روشنفکری دینی بوده است، ولی اینجا یک خلط‌هایی صورت می‌گیرد، یکی همان مفهوم روشنفکری دینی و امر برگشت در اندیشه شریعتی است، جواد طباطبایی تلاش می‌کند که بگوید گفتمان شریعتی اساساً یک برگشت به گذشته است، درحالی‌که شریعتی در هیچ‌کدام از آثارش صحبت از برگشت نکرده است، بلکه صحبت از بازگشت کرده است؛  اساساً وقتی از روشنفکری دینی از منظر شریعتی صحبت کنیم رابطه روشنفکری دینی و امر بازگشت چیست؟ در ادبیات عوامانه وقتی می‌گویند بازگشت، بازگشت و برگشت را مترادف هم می‌گیرند، ولی وقتی به متن و ارجاعات شریعتی نگاه می‌کنیم می‌بینیم که شریعتی بین برگشت و حرکت‌های سلفی ارتجاعی گذشته‌نگر و امر بازگشت تمایز قائل می‌شود. عده‌ای می‌گویند داعش و القاعده از روشنفکری دینی درآمده است؛ چون داعش هم می‌گوید به سلف صالح و گذشته هم برویم. خب شریعتی، سید جمال و اقبال و بازرگان و همه این‌ها هم صحبت از این می‌کردند که به عقب برگردیم، درحالی‌که در اینجا یک خلط معرفتی وجود دارد و کسانی که مخالف این اندیشه هستند سعی در کتمان آن دارند؛ ولی نتیجه‌اش هیچ فرقی ندارد و آن این است که امر بازگشت و امر برگشت تفاوت بنیادینش این است که بازگشت از دو جزء تشکیل شده، باز+گشت که باز به معنای دوباره است و گشت به معنای یافتن یعنی امر دوباره یافتن. سوژه ایرانی یا اسلامی در جهانی قرار گرفته که از یک سو تمدن جدید آن را احاطه کرده و از یک سو تعلقات خاطر به گذشته، سنت، تاریخ و ذهنیت‌هایی که این ذهن تاریخی به جامعه را به گونه‌ای مدون کرده بود که در بین این امور قرار گرفته بود. این انسان ایرانی از موضع و مقام ایرانی چه کار می‌تواند بکند؟ کسانی که دعوت به گذشته می‌کنند نتیجه‌اش می‌شود حرکت‌های ارتجاعی و قهقرایانه که از دل آن داعش و القاعده بیرون آمده، کسانی که می‌گویند تاریخ گذشته را باید به کناری نهاد و اساساً باید به مدرنیته پیوست فکر می‌کنند که مدرنیته یک تجربه، چهارچوب و قالبی است که اگر ما در آن قالب رفتیم اساساً مشکلات حل می‌شود. درحالی‌که مدرنیته یک تجربه تاریخی است که از دل یک سنت اروپاییِ مسیحی بیرون آمده که در آن نقد دین و امر اجتماعی و جهان‌بینی شده و یک مجموعه و منظومه منسجمی است که از درون آن سوژه اروپای غربی یا یوروسنتریک بیرون آمده است. سوژه ایرانی نمی‌تواند در این چارچوب قرار گیرد و خودش را در قالب‌های یورسنتریکی مدرن کند. اما شریعتی و اقبال که در این سنت‌اند چه کار کرده‌اند؟ گفته‌اند که این انسان یا سوژه مسلمان در این چهارراه قرار گرفته است کاری را که اول باید انجام دهد این است که خودش را باز بیابد. آن دعوت به خودی که اقبال می‌کند این نیست که در لاک خودش فرو برود و سعی کند که دیگران را نفی کند؛ بلکه سعی کند خودش را در عصر معاصر یا پهنه زمان معاصر در ارتباط با این جریان‌هایی که از یک سو او را به گذشته یعنی تعلقش را به گذشته یادآوری می‌کنند و از یک سو تلاطمات و تصادمات با جهان مدرن و امر مدرن را پیش کشیدند، پیدا کند. امر بازگشت فرمان به گذشته نیست؛ بلکه بازیافتن خویشتن در این معادلات و تلاطمات است. شریعتی سرمایه تاریخی ایران را تبدیل به یک عصر وحدت‌آفرین می‌کند. آقای دکتر طباطبایی شما هم اگر می‌توانید به جای اینکه بگویید شریعتی ایدئولوژیزه کرده یا شریعتی ایدئولوژی را تبلیغ کرده بیاییم ببینیم در عرصه عمومی قدرت این را دارید که انرژی و سرمایه نمادین ایرانیان را در دنیای امروز تبدیل به یک عنصر وحدت‌آفرین کنیم. به جای اینکه به شریعتی حمله کنیم بگوییم اساساً سرمایه تاریخی ایران را چگونه می‌توان به عنصر وحدت‌آفرین تبدیل کرد. درحالی‌که کاری را که سیدجواد طباطبایی انجام داده به جای اینکه انرژی ایرانیان را به وحدت فرا بخواند به انحاء مختلف تولید تفرقه می‌کند.

گفتار جواد طباطبایی درمورد دانشگاه

یک بحثی را ایشان در این سخنرانی اخیر انجام داده‌اند که فکر می‌کنم بحث درستی است، بحث ایشان به این گونه است که باید از درون تجربه ایرانی، جهانی شد یعنی اگر دانشگاه ما دانشگاه جهانی نیست به‌خاطر این است که به ایران نمی‌پردازد و چون به ایران نمی‌پردازد، چون که از درون تجربه ایرانی بیرون نمی‌آید، به همین خاطر هم است که جهانی نمی‌شود. بحث خیلی جالبی است، ولی بحث جدیدی نیست؛ حداقل در جامعه‌شناسی و نظریه‌های اجتماعی سی سال است که قدمت دارد و در زبان جامعه‌شناسان خیلی صریح‌تر و روشن‌تر بیان شده است؛ آن هم مفهوم مدرنیته‌های متکثر است، یعنی اینکه اساساً سوژه ایرانی وقتی می‌خواهد وارد جهان مدرن شود، چون جهان مدرن یک مناسبات وسیعی است بین تاریخ، جامعه، فرهنگ و تنوعات عصری،اگر ایرانی بخواهد این تجربه را درونی کند نمی‌تواند از درون قالب‌های اقتصاددانان که در دهه‌های 50 و 60 میلادی  قرن بیستم می‌گفتند یک نسخه‌ای است به نام نسخه مدرنیزاسیون، شما اگر این نسخه را انجام دهید از درونش وارد جهان مدرن می‌شوید؛ یعنی اقتصاد را این گونه کن، فرهنگت را این گونه کن، جامعه را این گونه کن و.. این نیست که ما اگر این فرمول را گرفتیم این فرمول درست می‌شود؛ خیر، ما باید بدانیم که وضعیت نظام جهانی چیست و این ایده مدرنیته‌های متکثر را آنجا ایجاد کرد. حرفی را که آقای طباطبابی می‌زند و به صورت ناقص بیان می‌کند و از آن می‌خواهد یک نتیجه‌گیری‌های ایدئولوژیک کند.

جواد طباطبایی و دانشگاه در ایران

البته ایشان در جایی می‌گویند که این دانشگاه مرده است اولاً دو نکته را باید توجه کرد. یکی اینکه اساساً دانشگاه چیست؟  و دوم آنکه آیا ما واقعاً باید به دستاوردهای نهادی که در این 100 و 150 ساله با تمامی سختی‌ها و تمامی اعوجاجی که در سیر توسعه ایران اتفاق افتاد همه این‌ها را کنار بزنیم و بگوییم که می‌خواهیم طرحی نو دراندازیم. این دانشگاه به درد نمی‌خورد و ببندیمش و یک دانشگاه دیگر درست کنیم؟ خیر اساساً ما باید این دستاوردهای نهادی را در جامعه‌ای که با تمامی سختی‌ها، تحریم‌ها و پستی و بلندی‌ها به دستاوردهایی رسیده نباید این دستاوردها را به این راحتی کنار بزنیم، باید بیاییم و روی آن‌ها بیاندیشیم که اگر هم کاستی‌های دارد چطور می‌شود این کاستی‌ها را جبران کرد. ولی بحث دیگری که مطرح است این است که آیا دانشگاه فقط باید آنالیتیک باشد، یعنی فقط دنبال تجزیه و تحلیل باشد چون نقدی را که به‌عنوان مثال آقای طباطبابی به شریعتی و جلال آل‌احمد می‌زند این است که این‌ها اساساً دانشگاه را نفهمیده‌اند مثلاً جلال خودش دانشگاه هم نرفته بود و بعد در مورد دانشگاه حرف می‌زد، شریعتی هم که اساساً دانشگاه را تبدیل به یک مکان ایدئولوژیک کرده بود. ببینید دانشگاه جایی است که هم باید در آن یک رسالتی وجود داشته باشد و مجهز به  قدرت تجزیه و تحلیل. شریعتی از اندیشمندانی است که مانند اریک فروم معتقد است انسان دانشگاهی هم باید دارای رسالت باشد و هم باید دارای قدرت تجزیه و تحلیل، یعنی هم آنالیتیک و هم پرافیتیک نه اینکه به‌عنوان یک آنالیتیک یا پرافیتیک، این دانشگاهی نیست که مدنظر شریعتی است. ولی طباطبایی این پیچیدگی شریعتی را تقلیل می‌دهد چون بر اساس مفروضات من نیست، من دنبال دانشگاهی می‌گردم که این دانشگاه یک دانشگاهی باشد که فقط در آن تجزیه و تحلیل باشد. آن موقع می‌گوید که نگاه شریعتی، نگاه واپسگرایانه است و اساساً برای ایران مضر است. فکر می‌کنم آقای طباطبایی دانشگاه را به یک قرائت تقلیل می‌دهد و این تنها کاری نیست که در مورد دانشگاه انجام می‌دهد؛ بلکه در مسئله فرهنگ و سیاست‌گذاری‌های فرهنگی هم به آن می‌پردازد، مثلاً از مسئله تنوع فرهنگی تا ضدیت با سیاست‌گذاری‌های تنوع زبانی، باز همان نگاه تقلیل‌گرایانه خودش را ارائه می‌دهد و  قالب می‌شود و نمی‌تواند پیچیدگی‌های جامعه مدرن را درک کند.

جواد طباطبایی؛ایران، انتزاع و محافظه کاری

در این سخنرانی یک بحثی  مطرح می‌کند که ایران یک مشکل است و ایران یک مسئله نیست.  اگر ایران یک مشکل است یعنی ما نمی‌دانیم ایران چه چیزی است این بحث ما را به سمت بحث‌هایی خواهد برد که تا ابد ما گرفتار آن شویم به این معنا که بیاییم بگوییم تنها کشوری که در این منطقه، کشور به معنای واقعی کلمه است فقط ایران است و دیگران کشور نیستند و این‌ها اساساً یک سری ساخت و پاخت‌هایی هستند که استعمار درست کرده است و از واقعیات امروز جامعه جهانی غافل شویم و نپردازیم به اینکه علل عدم توسعه‌یافتگی ما و مسائلی که باعث شده نتوانیم توسعه پیدا کنیم چیست؟ فکر می‌کنم ایران ممکن است یک مشکل باشد ولی مشکلی است که در ذهن اندیشمندانی مانند شریعتی تبدیل به یک مسئله شده و چون یک مسئله شده برایش می‌توانستند پاسخ پیدا کنند و بر اساس آن پاسخ‌ها می‌توانستند انرژی یا سرمایه نمادین جامعه را به وحدت فرا بخوانند و بتوانند تغییر و تحولات اجتماعی ایجاد کنند. از دل بحث‌های سیدجواد طباطبایی تغییرات اجتماعی بیرون نمی‌آید و در جامعه‌ای هم که دینامیزم اجتماعی وجود نداشته باشد هیچ حرکتی و هیچ جنبشی و هیچ تغییر و تحول ایجابی ایجاد نخواهد شد. ممکن است که تبدیل به یک کتاب خوب علمی بشود که در کتابخانه بگذارند و بخوانند ولی از درونش اندیشه تغییر و تحول بیرون نمی‌آید.

شریعتی و طباطبایی

یک بحث دیگری را آقای طباطبایی به آن اشاره می‌کند آیا ما باید بین اندیشه محلی و اندیشه جهانی یکی را انتخاب کنیم و می‌گوید که راه جهانی شدن را از طریق بومی شدن می‌داند، ولی به نظرم اینجا هم باز بر خلاف آن چیزی که دکتر طباطبایی می‌گوید شریعتی حداقل 50 سال پیش راه دیگری را پیش روی ما می‌گذارد که از این بحث‌هایی که امروز آقای سیدجواد طباطبابی بعد از 50 سال، بعد از شریعتی این بحث‌ها را مطرح می‌کند او پیش‌روتر از سیدجواد طباطبایی در سال 1395 است. چرا؟ یک بحثی در جامعه‌شناسی است که آیا باید گلوبال بود یا لوکال بود؟ برخی آمده‌اند و می‌گویند تنها راهی که می‌توانیم در عرصه جهان معاصر عرض‌اندام کنیم این است که ما باید جهانی شویم؛ خب جهانی شویم بر اساس چه چیزی؟ مثلاً آنگولا چگونه می‌تواند جهانی شود؟ باید یک زمینه‌ای باشد، باید یک زمانه‌ای باشد، یک ظرفیت‌هایی باشد.مگر می‌شود به‌عنوان مثال بدون اینکه این ظرفیت‌ها و چهارچوب را داشته باشیم شما جهانی بشوید. برخی هم مانند دکتر طباطبایی درست است که دغدغه جهانی شدن ایران را دارند چنان متمرکز و لوکال شده‌اند یا امر لوکال یا امر بومی یا محلی شدن که سعی می‌کنند که ما را متمرکز بر خودمان کنند که گویی ما یک جزیره‌ای هستیم و این جزیره مثلاً در کره مریخ است و می‌تواند هر طور که بخواهد راه توسعه و تغییر و تحولات خودش را پیدا کند بدون اینکه به امر جهانی توجه کند. این اصلاً امکان‌پذیر نیست. درحالی‌که ما می‌بینیم شریعتی راهی را که پیش روی ما می‌گذارد نه لوکال است و نه گلوبال؛ بلکه گلوکال است؛ یعنی در تعامل بین امر محلی و امر جهانی ایران می‌تواند؛ همان مثالی که ایشان می‌زنند که ایران می‌تواند دانشگاهش، دانشگاه جهانی بشود ولی دانشگاه جهانی که به امر لوکال یا محلی‌اش هم توجه کرده ولی این در خلاء صورت نمی‌گیرد، بلکه در تعامل با امر جهانی صورت می‌گیرد و ما دیگر بیش از این وقت نداریم که خود را به جهان بیرون ببندیم، ما دیگر بیش از این ظرفیت نداریم که خودمان را از جهان بیرون یا امر جهانی منتزع کنیم؛ باید وارد ساحت تعامل شویم. به نظرم  با شریعتی، اقبال، صدر، مطهری، علامه جعفری و روشنفکران دینی با یک ذهن ایرانی یا یا یک ذهنی که برگرفته از نگاه امتی است می‌شود با جهان به مفاهمه رسید یعنی به جای اینکه ما بیاییم در لاک خود فرو رویم باید سعی کنیم هم از میراث ایرانی و هم میراث اسلامی و هم از میراث جهانی همزمان بهره بگیریم.

طباطبایی و مصادره به مطلبوب مفهوم ایران

سیدجواد طباطبایی می‌گوید اینجا که من ایستاده‌ام ایران است، من هم می‌گویم اینجایی که ما هم ایستاده‌ایم ایران است و این مصادره به مطلوب کردن نام و سمبل نمادین ایران است که اگر کسی این قرائت را قبول نکند  از دایره ایرانیت خارج است؛ این نوعی دیکتاتوری است، این نوعی از قطع کردن و از بین بردن قدرت دیالوگ کردن است. ما دنبال تنوع هستیم و ما دنبال این هستیم که بتوانیم این تکثر را تبدیل به تنوع کنیم؛ به عبارتی دیگر مصادره به مطلوب کردن نام ایران توسط طباطبائیسم خودش باعث نوعی دیکتاتوری در تفسیر با ضدیت با تنوع است. فرق تکثر و تنوع در این است که تکثر یک امر تکوینی است، یعنی در جغرافیای ایران وقتی نگاه کنیم این وجود داشته. آن اتفاقی که بعد از مشروطه می‌افتد و بعد از انقلاب اسلامی می‌افتد این تکثری که از امر تکوینی است چگونه این را در ذیل قاعده تشریع بریزیم. قاعده تشریع نه به معنای فقهی کلمه بلکه حقوقی. قاعده تشریع این است که چگونه یک امر تکوینی مانند تکثر را در ذیل مفهوم  قانون‌گذاری قرار دهیم که سیاست‌گذاری‌های کلان اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به این امر تکوینی در ذیل قانون توجه کند و قاعده‌ای ایجاد کند که بتواند نه تنها تنوع وجود داشته باشد و به رسمیت شناخته بشود، بلکه شکوفا هم بشود چون فقط تنوع، تنوع زبانی نیست. وقتی یک امری را ‌می‌بینیم که با ما متفاوت است و دیگری محسوب می‌شود به جنگ و نزاع با آن نپردازیم، ولی قرائتی را که سیدجواد طباطبایی ارائه می‌دهد و مفهوم ایران را مصادره می‌کند و یک امر بسیار کلانی هم است یعنی اگر به رسمیت شناخته شود و نهادینه شود در دستگاه‌های ما یا در نظام کلان سیاست‌های اجتماعی ما و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی ما بسیار بسیار خطرناک است. اما چرا؟ یک ناسیونالیسم از نوع شوونیسم ارائه می‌دهد به معنای اینکه این قرائتی که من از ایران دارم و تعریف می‌کنم تنها قرائت مشروع است. بسیاری از کسانی که شریعتی را نقد کرده‌اند و ناسزا گفته‌اند اساساً شعاع تفکرشان یا شعاع نفوذشان اگر نگوییم از کلاس خودشان بیرون نرفته حداقل از ناحیه خودشان بیرون نرفته است.

نویسنده : اپراتور سایت تاریخ ارسال : ژانویه 8, 2017 2082 بازدید