سنت فراموش‌شده | علی‌اشرف فتحی (کانال تلگرام تقریرات ـ ۱۳ مرداد ۱۳۹۹)
سنت فراموش‌شده
علی‌اشرف فتحی
منبع: کانال تلگرام تقریرات
تاریخ: ۱۳ مرداد ۱۳۹۹
چند روز پیش در کتابخانه منزل یکی از اقوام، جلد چهارم کتاب ارزشمند «جرعه‌ای از دریا» را دیدم که به‌تازگی منتشر شده است. در تورق اجمالی و مختصری که داشتم، به خاطره‌ای از آیت‌الله‌العظمی شبیری زنجانی درباره دکتر شریعتی در صفحه ۵۹۱ برخورد کردم که گفته بودند:
«یک روز آقای قدسی مشهدی که از رفقای دکتر شریعتی بود، به من گفت که دکتر شریعتی اسم شما را در دفتر یادداشتش نوشته است تا با شما ملاقاتی داشته باشد. آقای قدسی منتظر بود اعلام آمادگی کنم تا وی مقدمات دیدار را فراهم کند. با خودم فکر کردم ارتباط ظاهری با وی سبب می‌شود مردم خیال کنند که با وی همفکر هستم و معلوم هم نیست که او سلیقه‌ام را بپسندد و نظرم در وی مؤثر واقع شود. از این جهت روی موافق نشان ندادم، البته با صراحت به وی پاسخ منفی ندادم».
با خود گفتم که کاش فضای مملو از سوءتفاهم و اتهام‌زنی وجود نداشت و این دیدار و ارتباط شکل می‌گرفت. منفعت دستگاه امنیتی حکومت پهلوی این بود که این فضای سنگین مملو از بدفهمی و انگ‌زنی را ترویج کند تا تفرقه میان مخالفان و منتقدان حکومت پهلوی تشدید شود. با این حال در همان زمان، تجربه‌های ماندگاری همچون نامه‌نگاری دکتر شریعتی با علامه شیخ محمدتقی شوشتری (صاحب قاموس‌الرجال) را داشته‌ایم که شریعتی درباره او با عنوان «کوهی از علم و تحقیق» نام برده و مرحوم شوشتری نیز شریعتی را «دانشمند محترم حضرت مستطاب آقای دکتر علی شریعتی» خطاب کرده است.
متأسفانه این فضای سوءتفاهم پس از انقلاب نیز گاه با دخالت جناح‌های سیاسی و نگاه‌های نادرست برخی امنیتی‌ها تشدید شده و بعضی وقت‌ها هرگونه ارتباط و همراهی میان متفکران حوزوی و دانشگاهی با انبوهی از تحلیل‌های بی‌ربط سیاسی مواجه می‌شود. همین باعث تعلیق یا ارتجاع فکری و فرهنگی جامعه شده و جذابیت این مسائل، حتی در طبقات تحصیل‌کرده نیز کم‌سو و نیمه‌جان شده است.
آیت‌الله‌العظمی شبیری در صفحه ۶۶۲ نیز به نمونه‌های دیگری از فضای مسموم سوءتفاهم علیه مرحوم صالحی نجف‌آبادی (مؤلف کتاب جنجالی شهید جاوید) اشاره کرده‌اند که عده‌ای گمان می‌کردند وی ولایت و کرامات اهل بیت(ع) را از اساس قبول ندارد، در حالی که وی هم روضه‌خوانی سوزناکی داشته و هم به شفابخشی تربت سیدالشهدا(ع) به شدت معتقد بوده و نجات خود از بیماری شدید دوره کودکی را مرهون این تربت مقدس می‌دانسته است.
علاوه بر این، کمبود مهم‌تری که بیشتر به چشم می‌خورد فقدان ارتباطات فکری با متفکران خارجی است. نسل ما خاطره شیرین مراوده علمی مرحوم علامه طباطبایی با هانری کربن را در کتاب‌ها خوانده و کاش این‌گونه مراودات ترویج شود تا این‌قدر محصور و محدود به خودمان نمانیم و هم «دیگران» ما را ببینند و حرف ما را بشنوند و هم ما از دانش و تجربه آنها استفاده کنیم. واقعیت این است که گسترش فضای مجازی و ارتباطات اینترنتی هم نمی‌تواند کمبود ارتباطات مستمر حضوری متفکران را جبران کند؛ همان‌گونه که کلاس‌های مجازی دوره کرونا نیز نتوانسته جای خالی کلاس‌های حضوری را به‌خوبی پر کند.
![[facebook]](http://drshariati.org/btn_fb_55px.gif)
