41 سال پس از شریعتی

کانون توحید لندن به مناسبت چهل و یکمین سالگرد شهادت شریعتی نشستی را تحت عنوان « ۴۱ سال پس از شریعتی» با حضور اقایان مازیار بهروز استاد دانشگاه ایالتی سانفرانسیسکو، مجید تفرشی تاریخ نگار و مسئول مطالعات ایرانی، حسین کمالی پژوهشگر مطالعات خاورمیانه دانشگاه کلمبیا و سلمان صفوی، در تاریخ ۸ جولای ۲۰۱۸(۱۵ تیر ۱۳۹۷) برگزار کرد.

گزارش «انجمن اسلامی دانشجویان در لندن» از این مراسم به شرح زیر است:

انجمن اسلامی دانشجویان در لندن که پس از فوت علی شریعتی تدارک غسل و تشییع جنازه و ارسال آن به دمشق را به عهده داشت، میزبان نشستی با عنوان “چهل و یک سال پس از شریعتی” بود.

دکتر مازیار بهروز: بعنوان اولین سخنران، شریعتی را یکی از بحث برانگیزترین افراد شاخص در تاریخ معاصر ایران دانست و گفت نمیتوان از انقلاب 57 صحبت کرد و از شریعتی سخن نگفت. بسیاری افراد و گروه ها پدر معنوی خود را شریعتی می دانند؛ سازمان مجاهدین در سال های اولیه انقلاب و اصلاح طلبان امروز ریشه فکری خود را در شریعتی میدانند و حتی خیابانی در تهران به نام ایشان نامگذاری شده است. این مطلب نشان می دهد که شریعتی از طرف گروه های مختلف ارزشمند حساب میشود.

این استاد دانشگاه ایالتی کالیفرنیا خاطر نشان کرد که شریعتی سعی می کند تشیع را از یک تفکر صرفا دینی بی تحرک به یک تفکر پویا و انقلابی تبدیل کند. به همین دلیل ناچار است که در اساس تفکر سنتی تشیع تغییر ایجاد کند. این همان کاری است که در کتاب “شهید جاوید” نجف آبادی نیز انجام شده است. اما به نظر بهروز، شریعتی قبل از مولف “شهید جاوید” شروع کرد. شریعتی با استفاده از حادثه کربلا، تشیع را از یک مکتب به یک ایدئولوژی تبدیل کرد. اما نکته این است که وقتی یک تفکر به ایدئولوژی تبدیل شود، انعطاف در این ایدئولوژی مشکل پیدا میشود. به همین دلیل به نظر مازیار بهروز سخت است که در تفکر شریعتی تکثرگرایی یا مردم سالاری دیده شود و این تفکراتی که امروز تلاش می کنند تکثرگرایی و مردم سالاری در ایران را توجیه کنند، با مشکل روبرو خواهند شد.

سلمان صفوی: دومین سخنران نشست 41 سال پس از شریعتی، پنج گروه را مخالف شریعتی دانست؛ حکومت شاه و ساواک که واضع اصطلاح مارکسیسم اسلامی بود، مارکسیست ها، ملی گرایان، غرب زدگان و سنت گرایان منفعل.

رییس آکادمی مطالعات ایرانی لندن نظریه بازگشت به خویشتن شریعتی را موضوع حیاتی دیروز و امروز دانست و گفت این نظریه موتور فکر و عمل نسل انقلابی بوده، نظریه ای که قایل است اسلام راه حل رشد و استقلال است. در این نظریه، اسلام مبتنی بر اجتهاد عصری بر اساس قرآن، سنت و مقتضیات زمان و مکان است. اسلامی مبتنی بر خردگرایی، معنویت، شورا، عدالت، توزیع قدرت و آزادی.

دکتر مجید تفرشی: گفت توجه به شریعتی پس از انقلاب و به ویژه در نسل جوان نشان می دهد که شریعتی پدیده میرایی نیست. آثار شریعتی در ایران چاپ شده و می شود و در مورد او در داخل و خارج کشور صحبت شده است. اما اساسا چه نیازی داریم که 41 سال پس از شریعتی به او مراجعه کنیم و از او تمجید و یا او را نقد کنیم؟

این پژوهشگر تاریخ اظهار داشت، اگرچه شریعتی تحت تاثیر فکری جنبش چپ نبوده است اما از انگاره های جنبش چپ فراوان استفاده کرده. به همین دلیل انتقادی که بعضی روحانیون به شریعتی دارند این است که شریعتی دین ما را تا حدی چپ زده کرده است. مارکسیسم اسلامی گرچه در زمان خودش به عنوان یک اتهام مطرح می شد ولیکن واقعیت این است که برای بعضی از جریانات اسلامی، مارکسیسم و جنبش چپ یک موعود و یک ابزار تجربه شده برای مبارزه بود. علی میهن دوست از رهبران جنبش فداییان خلق که در سال 1351 اعدام شد میگوید ما مارکسیست نیستیم اما مارکسیسم علم انقلاب ماست و ما باید علم انقلاب را بیاموزیم. این مطلب در اثار شریعتی نیز مشهود است با این تفاوت که شریعتی از اینها وام میگرفت ولیکن شیفته و شیدای آنها نمیشد.

این پژوهشگر اسناد تاریخی ادامه داد، ساواک از ابتدا تا انتها یکسان نبود. تا قبل از سال 54 شریعتی یک موجود مزاحم بود و حجم نفرت زیادی از او در بین کارگزاران حکومت شاه وجود داشت. اما از سال 54 حکومت شاه به این نتیجه میرسد که خطر مارکسیسم مسلح خطری جدی است. افرادی این تفکر را داشتند که شریعتی می تواند بهترین وسیله برای حذف مارکسیسم باشد. واقعیت این است که آموزه های شریعتی کارکردهای امروزی برای طرفدارانش دارد، ویژگی هایی مثل دغدغه مندی، کنکاش گری، پرسش مدام، اعتراض به وضع موجود، دوری از نفی حقیقت، کنار گرفتن از قدرت. از نظر نسل امروز، چه نسل معترض، چه نسل روشنفکر و چه نسل آکادمیک، شریعتی سربازی از دوران سپری شده است اما دغدغه ها و اعتراض شریعتی به وضع موجود همچنان باقی است. برای بسیاری از این افراد شریعتی یک گذرگاه است که خطر تبدیل شدن به یک ایستگاه را دارد.
نشست چهل و یک سال پس از شریعتی به میزبانی انجمن اسلامی دانشجویان در لندن (کانون توحید لندن) با پرسش و پاسخ به پایان رسید.

نویسنده : اپراتور سایت تاریخ ارسال : جولای 14, 2018 1259 بازدید